Name: Alphonse Goovaerts
Period: 1780-1920
Inventoried scope: 3 linear meters
Archive repository: National Archives of Belgium
Heading : Families and Persons
Authors: L. De Mecheleer
Year of publication: 2017
Code of the inventory: I 627
Goovaerts, Alphonse Jean Marie André
Alphonse Goovaerts is geboren te Antwerpen op 25 mei 1847 en overleden te Etterbeek op 25 december 1922 (1). Van 1866 tot 1884 was hij bibliothecaris in de stadsbibliotheek van Antwerpen.Vervolgens zette hij de stap naar de archiefwereld en begon een carrière in het Algemeen Rijksarchief. Eerst was hij er onderafdelingshoofd, in 1888 promoveerde hij tot afdelingshoofd, vier jaar later tot adjunct Algemeen Rijksarchivaris. In augustus 1898 werd hij benoemd tot Algemeen Rijksarchivaris. Hij zou deze functie echter nauwelijks uitoefenen, want door zijn afwezigheid wegens ziekte werd het Rijksarchief vanaf 1899 in feite geleid door de adjunct Algemeen Rijksarchivaris, Arthur Gaillard. Bij Koninklijk Besluit van 13 september 1904 werd Goovaerts in disponibiliteit wegens ziekte gesteld, er werd hem eervol ontslag uit zijn functies verleend bij Koninklijk Besluit van 31 januari 1913.
Goovaerts was gehuwd met Céline-Cornélie-Le van Engelen, met wie hij vier kinderen kreeg: Athanase, Joseph, Maria en Augustin.
Hoewel hij bijdragen schreef over uiteenlopende geschiedkundige onderwerpen, ging zijn interesse toch vooral uit naar genealogie (2), de geschiedenis van zijn geboortestad Antwerpen en muziekgeschiedenis. Hij is immers vooral bekend als musicoloog en componist. Zijn eerste muzieklessen kreeg hij van zijn vader, later volgde hij privélessen bij Peter Benoit en Léon de Burbure. Goovaerts schreef hoofdzakelijk vocale werken: Vlaamse liederen, kerkelijke muziek (missen en motetten) en bewerkingen van oude koormuziek van polyfonisten zoals Lassus en Palestrina. Hij was ook lid van de Gregorius Vereeniging, een organisatie die zich sinds 1881 inzette voor de hervorming van de kerkmuziek, en hij was jurysecretaris bij Benoits Muziekschool. Daarnaast dirigeerde hij De Burgerkring van Antwerpen. Hij is auteur van verdienstelijke musicologische werken. Als jonge twintiger schreef hij al een belangrijke bijdrage over de Antwerpse muziekdrukker Phalesius. Daarna volgden nog studies over de kerkmuziek, de muziekdrukkers en het Landjuweel van Antwerpen en over componisten als Waelrant, de la Rue, de Fiocco's en Benoit. Zijn volumineuze boek Histoire et bibliographie de la typographie musicale dans les Pays-Bas werd bekroond en in 1880 gepubliceerd door de Koninklijke Academie van België. Voor de Biographie nationale schreef hij een aantal artikels over polyfonisten.
Goovaerts gebruikte verschillende pseudoniemen zoals Pierre Phalèse, Peter Phalesius, Jan Beelaert, Baes Jan, G. Veritas, A. Deséchos, Musicus en een Kunstvriend.
Hij was lid van talrijke historische, genealogische en musicologische genootschappen in binnen- en buitenland.
Het archief van Alphonse Goovaerts werd aan het Algemeen Rijksarchief geschonken in april 1933. Doordat het in de Handschriftenverzameling werd ondergebracht (nummers 4144-4169) bleef het zo goed als onbekend voor de onderzoeker. Hetzelfde lot ondergingen ook de archieven van Louis-Prosper Gachard (3), Henri Pirenne (4), Charles Duvivier (5), Louis Galesloot (6), Joseph Lefèvre, Hubertus Nelis (7), Camille Tihon (8) en van de familie de Vos te Steene (9). Al deze bestanden werden recent uit de Handschriftenverzameling gelicht en worden van een aparte toegang voorzien.
De in de inventaris opgenomen archiefstukken hebben betrekking op het historisch onderzoek dat Alphonse Goovaerts heeft verricht. Het archief bestaat uit aantekeningen over diverse historische onderwerpen, genealogische notities van vooral Antwerpse families, en kladversies van historische bijdragen.
Taal en schrift van de documenten
De meeste stukken zijn in het Frans, enkele in het Nederlands. Tussen vierkante haakjes is de plaatsnaam in de taal van het gewest toegevoegd.
De stukken zijn systematisch ingedeeld. Na enkele stukken van algemene aard, komen volgende rubrieken aan bod: archivistiek, genealogie, heraldiek en biografische werken, politieke, institutionele en militaire geschiedenis, kerkgeschiedenis, kunstgeschiedenis en lokale geschiedenis.
Alle stukken uit het bestand zijn openbaar. Voor de reproductie van archiefstukken gelden de regels van toepassing in het Rijksarchief.
Het archief van Alphonse Goovaerts maakte deel uit van de Handschriftenverzameling. In de catalogus van de Handschriftenverzameling werden de stukken reeds beschreven, maar zonder systematische indeling (10). In de bijdrage die Hervé Douxchamps wijt aan het bestand Goovaerts worden de bestanddelen eveneens opgesomd, met bijzondere aandacht voor de genealogische informatie die ze bevatten (11).
DOUXCHAMPS H., Notes d'archives. Le Fonds Goovaerts, in Le Parchemin, 1985, 238, p. 280-286.
Goovaerts Alphonse, in COPPENS H. en LAURENT R. (o.l.v.), Het Rijksarchief in België 1796-1996. Geschiedenis van de instelling en bio-bibliografisch repertorium van de archivarissen (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën. Miscellanea archivistica. Studia, 86), Brussel, 1996, p. 362.
Goovaerts (Alphonse-Jean-Marie-André), in Bibliographie nationale. Dictionnaire des écrivains belges et catalogue de leurs publications 1830-1880, II, Brussel, 1892, p. 160 - 161.
De beschrijving en de ordening werden verzorgd door Lieve De Mecheleer. De inventarisatie is gerealiseerd conform de Richtlijnen voor de inhoud en vormgeving van een archiefinventaris, in de versie van augustus 2012. Deze zijn gebaseerd op de ISAD(G)-standaard.
| Vroegere bewaarplaats: AR, Handschriftenverzameling, oud nummer 4147. Bevat 15 brieven. | 1 | Ingekomen brieven. 1875-1916. | 1 omslag | ||||||
| Vroegere bewaarplaats: AR, Handschriftenverzameling, oud nummer 4145. | 2 | Notities betreffende diverse onderwerpen. [Einde 19de-begin 20ste eeuw]. | 1 omslag | ||||||
| Vroegere bewaarplaats: AR, Handschriftenverzameling, oud nummer 4147. | 3 | Analyses en transcripties van diverse bronnen, notities over diverse onderwerpen. [Einde 19de-begin 20ste eeuw]. | 1 omslag | ||||||