Inventaris van het archief van Alain de Prelle de la Nieppe

Archive

Name: Alain de Prelle de la Nieppe

Period: 1930 - 1964

Inventoried scope: 4 linear meters

Archive repository: CegeSoma - Study Centre War and Society

Heading : Families and Persons

Inventory

Authors: Desmet, Gertjan

Year of publication: 2024

Code of the inventory: INV5

...

Archiefvormer

Naam

de Prelle de la Nieppe, Alain

Andere namen:
Dandeuzan, Joseph
Darcourt, Cédric
D'Aucourt, Cédric
D'Harcourt, Cédric
de Saint-Didier, Marc
Fitzherbert, Kenneth G.
Gastrey, Howard F.
Kiliandaroff, Tagar
Lassalle, Thierry
Loriol, Baudouin
Maund, Leslie R.
M.N.
Nemo
Rawlinson, Ian S.
Saillant, André
Saunders, Harold E.
Sherwood, Norman F.
Syropek, Jan Stefan
Termini, Gonsalvo
Volocin, Lazlo
Wallen, Rhode
Hernaiz-Van den Eynden, Purificación

Andere naam:
Hernaiz y Escorza, Purificación (1924-1962)
Puchi
Purita

Geschiedenis

Alain de Prelle de la Nieppe werd in 1922 geboren te Peking, als telg van een adellijke familie. Hij was het tweede kind en de oudste zoon van Roger de Prelle de la Nieppe (1895-1953), commandant van de militaire garde van de Belgische legatie in de Chinese hoofdstad, en moeder Marie 'Marguerite' Moncheur (1889-1972), die zelf stamde uit een Belgisch-Amerikaanse diplomatenfamilie. (1) Begin jaren 1930 keerde de gescheiden Moncheur terug naar België met haar kinderen Daisy, Réginald en Alain om zich in de streek rond Namen te vestigen. De schoolcarrière van de jonge Alain bleek geen succesverhaal: na meermaals te zijn weggestuurd volgde hij uiteindelijk privélessen.
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog gaf de Prelle gehoor aan de oproep van de Belgische regering en trok hij naar Frankrijk voor instructie in de Rekruteringscentra van het Belgische Leger. Hij kwam er terecht in een opleidingscentrum in de buurt van Toulouse, waaruit hij vervolgens vertrok om naar huis terug te keren. Een jaar later doorkruiste de Prelle België, Frankrijk en Spanje om tegen midden augustus 1941 via Gibraltar in Groot-Brittannië aan te komen. (2) Hij meldde zich aan als oorlogsvrijwilliger bij de Section belgevan de Royal Navy, en diende tot begin september 1944 bij een tiental marinebasissen en schepen. Hij deserteerde in mei 1945. Vanaf april 1947 maakte de Prelle deel uit van de marinereserve. (3)De Prelles interesse in (en ervaring met) de oorlogsvoering op zee resulteerde overigens in zijn eerste boek, De plein fouet(1945).
Op 1 augustus 1946 trad de Prelle in het huwelijk met Purificación Hernaiz y Escorza (1924-2011), een Spaanse die na het uitbreken van de Burgeroorlog als vluchtelinge naar België was gestuurd en er werd opgevangen door het Œuvre des Enfants Basques. (4) Ze werd uiteindelijk in Herentals opgevangen door de Franstalige industrieel Frans Van den Eynden en zijn echtgenote Maria Tessens. (5) Alain de Prelle de la Nieppe en Purificación Hernaiz y Escorza kregen vier kinderen: Patricia, Cedric, Mauriella en Yola.
Midden jaren 1940 zette de Prelle zijn eerste stappen in de journalistiek. Hij trok door Centraal- en Oost-Europa, de Balkan en het Middellandse Zeegebied en schreef daarbij reportages die hij verkocht aan Belgische en buitenlandse dagbladen en tijdschriften. De Prelle werkte als handelsattaché voor de nv Hema, het matrassenbedrijf van zijn schoonouders in Herentals. Het is niet duidelijk in hoeverre hij deze stabiele baan en dito inkomen heeft gecombineerd met zijn al dan niet voltijdse carrière als journalist 'verloofd met het Avontuur'. In elk geval trok de Prelle in de jaren 1947-1955 meermaals de wereld rond als grotendeels onafhankelijk reporter. Zijn artikels berichtten over de vele geopolitieke brandhaarden tijdens de eerste, acute jaren van de zgn. 'Koude Oorlog': de Griekse burgeroorlog, de eerste dekolonisatiegolf in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, de onafhankelijkheidsstrijd in Nederlands-Indië en Frans-Indochina, de ontknoping van de Chinese Revolutie, de oorlog in Korea, ...
De Prelle was medewerker van het Brusselse dagblad L'Occident(1946) en zijn artikels verschenen eveneens in onder meer Europe-Amérique, Europe-Magazine,De Gazet van Antwerpen, De Nieuwe Gids, De Standaard, Pourquoi Pas?, Het Nieuws van den Dag, Vrai, Le Phare, Le Patriote Illustré, Septembre, Le Face à Main, Bravo,... Vooral zijn reportages als freelancer voor de weekbladen van Éditions Dupuis(1950-1953), nl. Le Moustiqueen haar Nederlandstalige tegenhanger Humoradio, leverden de Prelle bekendheid op. Hij publiceerde daarnaast ook in buitenlandse tijdschriften - overigens vaak onder pseudoniemen - zoals onder andere Le Monde, La Bataille, La Revue de Paris, Nuit et Jour(Frankrijk), The Tablet(Groot-Brittannië), Elseviers Weekblad (Nederland), La Semana(Spanje), O Secolo, O Manha(Portugal), Ousi Suomi (Finland), La Gazette de Lausanne(Zwitserland), La Réforme(Egypte), Paris(Marokko). In 1951 was het Charles Dupuis, uitgever van Le Moustique,die de Prelle uitdaagde om een derde keer rond de wereld te trekken op een budget van een schamele duizend Belgische frank. (6) Twee jaar later had de Prelle de weddenschap op overtuigende wijze gewonnen. Herwerkte versies van zijn artikels over deze wereldreis verschenen (deels postuum) bij Éditions Dupuis als Le Tour du Monde sur un billet de mille (1953), Cent mille kilomètres en système D (1954), Plus riche que Lavarède (1955) en Fiancé à l'aventure (1956).
In 1952 verzorgde de Prelle een aantal korte radioprogramma's voor het Nationaal Instituut voor de Radio-Omroep: Escales en zig-zag avec Alain de Prelle, Un tour du monde à l'aventure avec Alain de Prelle (bedoeld voor een jeugdig publiek) en enkele interventies in de rubriek Au Bonheur des Dames getiteld Si vous étiez, Madame, la femme de .... (7) Hij was eveneens een veelgevraagd spreker; met zijn conferenties financierde de Prelle overigens (gedeeltelijk) zijn reizen.
De Prelle reisde in 1954-1955 over het Afrikaanse continent (onder meer als 'vrije medewerker' van de openbare omroep) waar hij reportages maakte over de zgn. 'Mau Mau'-opstand in Brits-Kenia (8) en de Marokkaanse onafhankelijkheidsstrijd. Op 20 augustus 1955 was hij betrokken bij een zwaar verkeersongeval rond Khouribga in (Frans-)Marokko. Hij was samen met enkele collega's (waaronder Radar-fotograaf Raymond Vanker) op de terugweg van het dorpje Oued Zem, waar Arabische opstandelingen een slachtpartij hadden aangericht, toen zijn taxi botste met een pantserwagen van het Vreemdelingenlegioen. Alain de Prelle werd met enkele breuken afgevoerd maar overleed twee dagen later aan interne verwondingen in het ziekenhuis van Khouribga. (9) Begin maart 1956 werd hij gerepatrieerd en begraven op het kerkhof van Oosterweel, bijgezet bij zeelieden afkomstig uit de hele wereld. (10) In 1965 werd de Prelles stoffelijk overschot overgebracht naar het Schoonselhof. (11)

Archief

Geschiedenis

De archieven zijn steeds in het bezit geweest van de familie de Prelle de la Nieppe - Hernaiz-Van den Eynden.

Verwerving

De in deze inventaris beschreven stukken werden in mei 2022 en juni 2023 aan het Rijksarchief geschonken door Cédric de Prelle de la Nieppe, de zoon van de archiefvormer. De aanwinsten werden ingeschreven onder acquisitienummers 2022-12 en 2023-21.

Inhoud

De archiefstukken dateren in hoofdzaak uit de jaren 1945-1955 en hebben bijna uitsluitend betrekking op de journalistieke en literaire activiteit van de Prelle. Slechts een kleine hoeveelheid documenten van persoonlijke aard (waaronder enkele dagboeken) is bewaard.
Over de Prelles carrière getuigen de briefwisseling, aantekeningen en andere stukken met een eerder administratief karakter, die gediend hebben bij de voorbereiding van reizen, de verkoop van artikels en boeken, ... Visitekaartjes, aanbevelingsbrieven, vervoersbewijzen en soortgelijke losse stukken zijn waarschijnlijk bijgehouden als nuttige documentatie voor latere reportages of gewoon als aandenken. De manuscripten en typoscripten van de artikels, boeken en ander werk van de Prelle vormen echter de bulk van het archiefbestand. De handgeschreven versies, opgestuurd naar België, zijn in het bijzonder waardevol vanwege de vaak korte persoonlijke boodschappen gericht aan zijn echtgenote 'Puchi' die de artikels uittikte. Slechts een gedeelte van wat de Prelle aan artikels heeft geschreven, is echter in deze vorm bewaard: het archief bevat mogelijk vooral de klad- en conceptversies, en/of exemplaren van in het net uitgetypte of mechanisch vermenigvuldigde artikels die niet zijn verzonden naar dagbladen en tijdschriften. Dit hiaat kan deels worden opgevangen door de persknipsels die waarschijnlijk zijn verzameld door Purificación Hernaiz y Escorza (nrs. 391-392).
Het archief bevat meer dan 2300 foto's en ander illustratiemateriaal, dat min of meer geografisch werd geklasseerd door de Prelle. Het gaat hoofdzakelijk om reproducties aangekocht bij pers- en fotoagentschappen. Het belang van deze stukken situeert zich bijgevolg vooral in hun selectie door de Prelle, en in de door hem geredigeerde of aangepaste bijschriften. De Prelle heeft daarnaast zelf foto's gemaakt of ter plaatse geschikte illustraties gezocht, wat deze beelden unieker en soms iets spontaner maakt dan de collecties archieffoto's van professionele agentschappen. Ook hier is het mogelijk dat vooral die foto's zijn bewaard die niét zijn doorgestuurd naar de redacties van kranten en periodieken.
Verder noteren we allerlei stukken gelinkt aan de promotie van de Prelles publicaties en zijn lezingenreeksen (onder meer een reeks affiches).
Het bestand bevat ten slotte archiefstukken die gevormd zijn door Purificación Hernaiz y Escorza. Het gaat grotendeels om ingekomen brieven, krantenknipsels en stukken van eerder administratieve aard betreffende het overlijden van haar echtgenoot in 1955.

Taal en schrift van de documenten

De stukken zijn hoofdzakelijk opgesteld in het Frans, en in mindere mate in het Nederlands en Engels.

Selecties en vernietigingen

Naar aanleiding van de inventarisering van dit bestand werd geen bijkomende selectie uitgevoerd. Enkel een aantal te zwaar beschadigde of mogelijk door schimmel aangetaste stukken werd vernietigd.

Toekomstige aangroei/aanvullingen

Er worden in principe geen verdere aanvullingen verwacht.

Ordening

Het archief van de Prelle kende geen echte, waarneembare ordening en werd bijgevolg grotendeels opnieuw geklasseerd. Het archiefschema is gebaseerd op het model voor een persoonsarchief, beschreven in het standaardwerk van Herman Coppens. (12)
Bestaande dossiers, onderwerps- en documentatiemappen, meestal te herkennen aan de blauwe of groene kartonnen omslagen die soms een opschrift droegen, werden als dusdanig beschreven. De lezer houdt er echter best rekening mee dat ze overlappen met de los aangetroffen stukken beschreven onder andere inventarisnummers. Het is bijvoorbeeld niet echt duidelijk waarom sommige manuscripten en getypte teksten zijn samengebracht in mappen (zie vb. nrs. 57-62) en andere niet.
Hetzelfde geldt in essentie voor de vele foto's aangekocht door de Prelle (en in mindere mate door hemzelf genomen) ter illustratie van zijn artikels. Ze waren vaak gegroepeerd in omslagen, grosso modo geklasseerd per land of regio.
Een groot deel van de manuscripten alsook de typoscripten waren in de loop der jaren vermengd geraakt. Bij de inventarisatie is geprobeerd om deze teksten zo goed mogelijk te reconstrueren en ze per artikel samen te brengen. Dat is grotendeels gelukt. De losse fragmenten van artikels die echter niet konden worden gecontextualiseerd zijn apart beschreven (zie nr. 258). Verder is een in essentie louter opportunistische poging gedaan om op basis van informatie uit de archiefstukken en documentatie na te gaan in welke dagbladen en tijdschriften de teksten uiteindelijk zijn gepubliceerd. Het gaat hier voor alle duidelijkheid niet om een grondige studie: dat zou een systematische raadpleging vereisen van onder meer Le Moustique, Humoradio, Europe-Amériqueenzoverder.

Voorwaarden voor de raadpleging

Het archief is vrij raadpleegbaar.
De originelen van gedigitaliseerde stukken kunnen evenwel niet meer geraadpleegd worden.

Voorwaarden voor de reproductie

Voor de reproductie van archiefstukken gelden de voorwaarden en tarieven van toepassing in het Rijksarchief. (13)
De gebruiker wordt er uitdrukkelijk op gewezen dat op sommige stukken (in het bijzonder de foto's verdeeld door pers- en fotoagentschappen) nog auteurs- en/of naburige rechten kunnen gelden. Het is de verantwoordelijkheid van de gebruiker om zelf de nodige stappen te ondernemen voor het contacteren van eventuele rechthebbenden en het verkrijgen van hun toestemming.

Toegangen

Deze inventaris vervangt de plaatsingslijsten opgemaakt naar aanleiding van de schenkingen van 2022 en 2023. (14)

Documenten met een verwante inhoud

De afdelingen van het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchieven in de Provinciën bewaren op moment van schrijven meer dan 4300 archiefbestanden en verzamelingen gevormd door personen en families. De archiefgids geredigeerd door Marc d'Hoore kan dienen als weliswaar verouderd maar nog steeds erg nuttig overzicht. (15) Geïnventariseerde persoonsarchieven staan beschreven in de zoekmachine Search. (16) Onder al deze collecties bevinden zich uiteraard ook archieven gevormd door journalisten en auteurs. Het CegeSoma bewaart bijvoorbeeld archieven en/of documentatie van Pierre Daye, Guy de Bosschère, Hugo Gijsels en Hugues Le Paige, alsook dagboeken, memoires of allerlei losse archiefstukken van Joseph Bronckart, Jacques Crokaert, Hervé Delforge, enzoverder. (17)
De fragmentatie van het Belgische archiefwezen vereist van de gebruiker de nodige heuristische creativiteit om de 'papieren' van een journalist of schrijver terug te vinden, want heel wat privaatrechtelijke archiefcentra zullen immers relevante collecties bewaren. Tools zoals Archiefbank (18) en ODIS (19) kunnen - zij het enkel langs Nederlandstalige zijde - helpen om persoonsarchieven terug te vinden. Het Letterenhuis (20) en de Archives & Musée de la Littérature (21)focussen uitdrukkelijk op de verwerving en ontsluiting van archief van personen uit de Belgische literaire milieus.
Uit navraag is gebleken dat Éditions Dupuiszelf geen relevante archieven meer zou bewaren in verband met de tewerkstelling van de Prelle, zijn publicaties of zijn artikels voor Le Moustiqueen Humoradio. (22)

Bibliografie

s.n., DE PRELLE Alain in LEGRAIN P. (ed.), Le dictionnaire des Belges,Bruxelles, Paul Legrain, 1981, p. 155.
s.n., DE PRELLE Alain in DELZENNE Y.-W. en HOUYOUX J. (eds.), Le nouveau dictionnaire des belges, Bruxelles, Le Cri, 1998, p. 172.
s.n., Schoonselhof. Alain de Prelle de la Nieppe op https://www.schoonselhof.be/schoonselhofdf/de%20prelle%20de%20la%20nieppe%20alain.html (laatst geraadpleegd op 20 maart 2024).
s.n., Généalogie de la famille de PRELLE de la NIEPPE, https://genealogie.deprelledelanieppe.be (laatst geraadpleegd op 20 maart 2024).
DE PRELLE P., Alain de Prelle de la Nieppe. Du battle-dress au col marinin Bulletin trimestriel édité par l'Association de la noblesse du royaume de Belgique, 77, 308 (oktober 2021), p. 102-105.
DE PRELLE P., Le Fil Rouge. Conte,s.l., eigen beheer, [2020].
MAYEUR I., Les écrivains-journalistes (1920-1960) in Textyles, 39, 2010, p. 145-168.
MAYEUR I., de Prelle de la Nieppe, Alain, s.l., [2013?].

Beschrijvingsbeheer

De definitieve ordening, beschrijving en verpakking van het bestand werd uitgevoerd door Gertjan Desmet in de loop van de periode september 2023 - maart 2024.
De affiches opgesteld in het Indonesisch konden vertaald en beschreven worden dankzij de medewerking van Eef Vermeij (Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis).
Deze inventaris is conform de ISAD(G)-beschrijvingsstandaard.

Télécharger l'inventaire publié- Download de gepubliceerde inventaris

Lijst van uitgegeven werk van Alain de Prelle de la Nieppe

DE PRELLE A., De plein fouet,Bruxelles, Éditions de Visscher, 1945.
DE PRELLE A., Le Tour du Monde sur un Billet de Mille,Paris-Marcinelle-Antwerpen-Eindhoven-Montréal, Éditions Dupuis, 1953.
DE PRELLE A., Cent Mille Kilomètres en Système D,Paris-Marcinelle-Antwerpen-Eindhoven-Montréal, Éditions Dupuis, 1954.
DE PRELLE A., Avontuur is mijn beroep: met één weekloon de wereld rond, Antwerpen, P. Vink, 1954.
DE PRELLE A., Avontuur is mijn beroep: door de brandhaarden van Azië,Antwerpen, P. Vink, 1954.
DE PRELLE A., Plus Riche que Lavarède, Paris-Marcinelle-Antwerpen-Eindhoven-Montréal, Éditions Dupuis, 1955.
DE PRELLE A., Mijn avonturen met de Mau-Mau,Antwerpen, P. Vink, 1955.
DE PRELLE A., Fiancé à l'Aventure,Paris-Marcinelle-Antwerpen-Eindhoven-Montréal, Éditions Dupuis, [1956].

1"1900-1914 Notes", uittreksels uit de mémoires van Bernhard Von Bülow en Raymond Poincaré met betrekking tot de periode vóór de Eerste Wereldoorlog, gegroepeerd volgens de staat waarop ze betrekking hebben. [jaren 1930?].1 omslag
 2"Le film d'une époque. I". [jaren 1930-1939?].1 katern
 3"Pays-Bas et Suisse". [jaren 1930-1939?].1 katern
 4"L'Allemagne au travail". [1939-1940?].1 pak
 5Zonder titel. [1939?].1 katern
 6"1939 II". [1939-1940?].1 katern
 7"1939 III.Guerre d'Hitler III". 1939-1940.1 katern
 8"Guerre 39 4". [1940?].1 katern
 9"Le Fascisme à l'ouvrage". [1940?].1 omslag
 10"Etats Balkaniques et Centres Européens I. Roumanie-Turquie-Bulgarie-Yougoslavie". [1940-1941?].1 katern
 11"Etats Balkaniques et Centre-Européens II. Autriche, Tchécoslovaquie-Hongrie-Grèce-Albanie". [1940-1941?].1 katern
 12"Politique et diplomatie II". [1940-1941?].1 omslag
 13"Les campagnes d'Afrique et de Méditerranée II", "La Campagne des Balkans" en "Coups de feu en Irak". [1940- 1941?].1 omslag
 14"Supplément à la guerre sur le front Ouest. Guérilla. Politique". 1939-1940.1 omslag
 15"Supplément à la Campagne d'Angleterre". [1940?].1 omslag
 16"Supplément à la Guerre sur Mer". [1940?].1 omslag
 17"Supplément à la guerre en Grèce, Afrique et Méditerranée et dans les Balkans". [1939-1941?].1 omslag
 18"Supplément à la campagne de Pologne". [1939-1941?].1 omslag
 19"7 années d'évolution en Belgique". [1940-1941?].1 katern
20"8. Reflexes du peuple sur la guerre. Pour Ière album", aantekeningen wellicht bedoeld om later te worden verwerkt in een kroniek. [1939-1941?].1 katern
21"Le Mémorial de la Bande", zelfgemaakt gelegenheidswerk ter herinnering aan een uitstap met vrienden naar de ruïnes van het kasteel van Montaigle. 1941.1 katern
 2213 juli - 21 augustus 1944.1 katern
 23"Expedition III", 4-14 december [1945?].1 katern
 24"Journal voyage 13. Suite III", 13 oktober - 16 november [1951?].1 katern
25Briefwisseling voornamelijk met het Ministerie van Landsverdediging, educatieve diensten van het Belgisch leger, en allerlei binnen- en buitenlandse correspondenten uit de militaire sfeer. 1952-1955.1 omslag
26Aantekeningen, voornamelijk betreffende het werk van de Prelle voor de nv Hema. [1945-1955].1 katern
27Stukken betreffende aangiftes van de gemeente- en inkomstenbelastingen. 1948-1955.1 omslag
28Doorslag van een nota betreffende de oprichting van een Société belge des Explorateurs. [1953?].1 stuk
29Ludiek bedoeld getuigschrift van Sobelair uitgereikt naar aanleiding van het overvliegen van de evenaar (zgn. "Baptème de l'Equateur"). 1954.1 stuk
30Portret getekend door een zekere J.C. [1944-1955].1 stuk