Inventaris van de verzameling 'Dagboeken en manuscripten' van het CegeSoma. Aanwinsten 1969-2018.

Archive

Name: CegeSoma. Verzameling 'Dagboeken en manuscripten'. Aanwinsten 1969-2018.

Period: 1891 - 2018

Inventoried scope: 24 linear meters

Archive repository: CegeSoma - Study Centre War and Society

Heading : Collections of manuscripts and other heterogeneous collections

Inventory

Authors: Desmet, Gertjan

Year of publication: 2024

Code of the inventory: INV6

...

Archiefvormer

Naam

Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën. Operationele Directie 4. Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij

Parallelle naam: Archives générales du Royaume et Archives de l'État dans les Provinces. Direction Opérationnelle 4. Centre d'Études et de Documentation Guerre et Sociétés contemporaines

Acroniem: CegeSoma, CEGESOMA

Vroegere namen:
Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (1969-1997);
NSGWOII (1969-1997);
Centre de Recherches et d'Études historiques de la Seconde Guerre mondiale (1969-1997);
CREHSGM (1969-1997);
Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (1997-2015)
SOMA (1997-2015)
Centre d'Études et de Documentation Guerre et Sociétés contemporaines (1997-2015)
CEGES (1997-2015)

Geschiedenis

De oprichting van een onderzoeks- en documentatiecentrum over de Tweede Wereldoorlog liet in België, in tegenstelling tot Nederland en Frankrijk, relatief lang op zich wachten. De Bevrijding oogstte geen bekrachtiging, laat staan versterking van een 'Belgische natie', integendeel. Karakteristieke politieke aspecten van het naoorlogse België - de naschokken van de Koningskwestie, de positionering van het Verzet en collaboratiemilieus, de grote levensbeschouwelijke conflicten van de jaren 1950 - verhinderden de (in andere landen quasi vanzelfsprekende) creatie van een nationaal oorlogsmuseum. De zwakke vertegenwoordiging van de contemporanistiek in de Belgische historiografische traditie vormt een bijkomende verklaring. (1) Het huidige CegeSoma kende vanaf eind jaren 1940 echter wel een aantal geestelijke voorouders.

In mei 1945 mondde een tijdens de bezetting door ULB-geschiedkundige Suzanne Tassier geformuleerd project uit in de oprichting, door de overheid, van een Belgisch Museum van den Wereldoorlog (Musée belge de la Guerre Mondiale). (2) Om politiek-strategische redenen lag de focus toen uitdrukkelijk op beide wereldoorlogen. Wegens gebrek aan financiële middelen kwam het ondanks alle inspanningen echter nooit tot het beoogde museum met bijhorende bibliotheek en documentatiecentrum. In juli 1953 werd het initiatief formeel ten grave gedragen (hoewel het KB dat dit moest bekrachtigen nooit effectief is gepubliceerd). (3)
Enkele jaren later, in 1961, zag het Centrum voor de Geschiedenis van de Twee Wereldoorlogen (Centre National d'Histoire des deux Guerres mondiales) het levenslicht. (4) In dit geval ging het om een private instelling opgericht door historicus Jacques Willequet. De vzw was opgevat als opvolger van de Société d'Études des Deux Guerres Mondiales, een organisatie gecreëerd in 1959 door André Puttemans (met Willequet als secretaris-generaal) en verbonden met de historische dienst van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De Société had als voornaamste doel de verzameling van archief en documentatie. Vanaf 1964 kreeg het Centrum voor de Geschiedenis van de Twee Wereldoorlogen een financiering van het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (onder de naam Nationaal Centrum voor Wetenschappelijke Navorsing op het Gebied der Geschiedenis van Wereldoorlogen I en II) en kon het drie historici tewerkstellen: Jean Dujardin, José Gotovitch en Lucia Rymenans. (5) De reële impact van dit 'centrum-Willequet' bleef evenwel beperkt.

Twee incidenten gelieerd aan de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog - en de 'repressie' van die collaboratie - worden traditioneel aangeduid als katalysator voor de uiteindelijke stichting van een volwaardig onderzoekscentrum. In 1963 milderde toenmalig minister van Justitie Piet Vermeylen artikel 123sexies van het Strafwetboek, op basis waarvan sommige collaborateurs levenslang bepaalde burgerlijke en politieke rechten verloren, om een Belgische veroordeling door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te vermijden. Om deze bittere pil voor verzetsmilieus te vergulden, beloofde de minister steun voor een geschiedenis van de wereldoorlog (met daarin een voorname rol voor het Verzet), uit te voeren door een nog nader te bepalen structuur. Nadat echter Robert Verbelen, de vroegere chef van het Veiligheidskorps van DeVlag, in 1965 in Oostenrijk werd vrijgesproken voor moord op verzetsstrijders tijdens de oorlog - een gebrekkige voorbereiding van het Belgisch gerecht zou daarvoor de oorzaak geweest zijn - zorgde de publieke verontwaardiging voor een doorbraak. (6) De regering dwong het Contactcomité voor Vaderlandslievende Verenigingen (één van de koepels van verzetsorganisaties) en het 'centrum-Willequet', die op gespannen voet stonden, rond de tafel. (7) Eind 1967 werd uiteindelijk een formule voorgesteld waarin alle betrokken partijen zich konden vinden.

De institutionele geschiedenis van het huidige Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij - Centre d'Études et de Documentation Guerre et Sociétés contemporaines (CegeSoma) begint officieel in 1968, met de formele oprichting van een 'autonoom' Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (NSGWOII) / Centre de Recherches et d'Études Historiques de la Seconde Guerre mondiale (CREHSGM) bij het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, en als dusdanig onder voogdij van het toen nog unitaire Ministerie van Nationale Opvoeding. (8) Het oude Centrum voor de Geschiedenis van de Twee Wereldoorlogen (het 'centrum-Willequet') werd in oktober 1968 ontbonden. (9)
Het NSGWOII kon pas vanaf medio 1969 echt de werkzaamheden starten, dankzij de hulp van het Rijksarchief en de Université Libre de Bruxelles, die het Centrum tijdens haar beginperiode leningen verstrekten voor o.a. de wedden van het personeel en budget voor meubilair en allerhande materiaal. (10) Directeur Jean Vanwelkenhuyzen, gekozen als consensusfiguur (11), ging met een ploeg van vijf vaste historici (Herman Balthazar, Jean Dujardin, José Gotovitch, Willem Meyers en Frans Selleslagh) en vier 'vrije navorsers' (Albert De Jonghe, Jean Fosty, Georges Hautecler en Paul-Ernest Joset) aan de slag. Uitvalsbasis van het nieuwe centrum was een pand in de Jozef II-straat in Brussel. (12) Door het Rijksarchief overgebrachte bestanden (onder meer uit het toenmalige hulpdepot te Saint-Hubert) vormden de basis van de archief-, bibliotheek- en documentatiecollecties van het Centrum. (13)
Het statuut en bij uitbreiding de werking van het NSGWOII bleef gedurende meer dan vijfenveertig jaar precair. Als concrete regelgevende basis voor haar oprichting had men immers uitdrukkelijk gesteund op het KB van 20 april 1965 betreffende het statuut der wetenschappelijke inrichtingen van de Staat. Art. 10 van dit KB maakte het mogelijk om deze instellingen bijkomende opdrachten te geven die geen deel uitmaakten van hun kerntaken. (14) Omwille van de evidente thematische verwantschap werd het Rijksarchief belast met het Centrum. Als emanatie van art. 10 van het KB van 1965 had het NSGWOII een publiekrechtelijk statuut, als 'zelfstandig onderdeel' van een (nationale) wetenschappelijke instelling: vandaar de ietwat cryptische bepaling dat het Centrum "bij" het Rijksarchief werd opgericht. De 'moederinstelling' fungeerde jarenlang nagenoeg exclusief als boekhoudkundig vehikel voor het ontvangen en ter beschikking stellen van de jaarlijkse subsidies aan het Centrum. (15) Vanaf midden 1989 werd deze jaarlijkse toelage niet meer aan het Rijksarchief toegekend, maar aan de zgn. Groepering Documentatie van de Federale Wetenschappelijke Instellingen (FWI), om van daaruit te worden overgeboekt naar het Centrum. (16)
Als kleine semi-autonome instelling was het NSGWOII erg kwetsbaar voor de effecten van gewijzigde politieke machtsverhoudingen en communautaire belangen. (17) De financiering in het bijzonder werd decennialang door grote onzekerheid gekenmerkt: het Centrum was afhankelijk van jaarlijks toegekende subsidies (cfr. supra) en bijkomende middelen moesten worden bijeengesprokkeld via allerhande kanalen: het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, toelagen van de Nationale Loterij, projectsubsidies, enzoverder. (18) Deze situatie leidde doorheen de jaren tot een groot personeelsverloop, in het bijzonder van wetenschappers tewerkgesteld op kortlopende projecten, in de tijd beperkte onderzoeksprogramma's (vb. IUAP, BRAIN) of externe en internationale partnerschappen (vb. European Holocaust Research Infrastructure).

De instelling zelf moest meermaals een nieuw onderkomen zoeken in Brussel. Het Centrum bevond zich aanvankelijk in de Jozef II-straat (1969-1971), aan het Leuvenseplein (1971-1993), in de zgn. Résidence Palace in de Wetstraat (1993-2003) om ten slotte een deel van de gerenoveerde voormalige hoofdzetel van verzekeraar La Prévoyance Sociale aan de Luchtvaartsquare in Anderlecht in te nemen (2003-heden). (19) Een extern depot aan de Belgradostraat in Vorst was in gebruik van 2012 tot 2021.

Het NSGWOII viel aanvankelijk onder het Ministerie van Onderwijs en Nationale Opvoeding (1969-1989). Als gevolg van de stapsgewijze federalisering van België (in het bijzonder de vierde staatshervorming van 1993) kregen de opeenvolgende ministers en staatssecretarissen die bevoegd waren voor het beheer van de overgebleven FWI de voogdij over het Centrum. Gaandeweg werd de instelling daarbij steeds verregaander ingebed in het administratieve raamwerk van de FWI, binnen de federale diensten voor wetenschappelijke, technische en culturele aangelegenheden (DWTC) en vanaf 2002 haar opvolger, de programmatorische overheidsdienst 'Wetenschapsbeleid' (POD Wetenschapsbeleid of BELSPO).

Het NSGWOII vervelde in 1997 tot het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA) / Centre d'Études et de Documentation Guerre et Sociétés contemporaines (CEGES). (20) De instelling maakte toen al samen met het Rijksarchief en de Koninklijke Bibliotheek van België deel uit van de zgn. Groepering Documentatie van de FWI. (21) In 2000 werd de instelling ingedeeld bij de zgn. Pool Documentatie van de FWI. (22) De daarbij ingevoerde controlemechanismen en administratieve procedures werden door het NSGWOII - niet in het minst door toenmalig directeur Gotovitch, oudgediende van het 'centrum-Willequet' (23) - ervaren als een inperking van de zo gekoesterde onafhankelijkheid, ook al bekleedde de instelling, in principe een 'onderdeel' van het Rijksarchief, de facto een vrij autonome positie binnen de FWI. (24)
Een formele verankering in het Rijksarchief, als volwaardig gespecialiseerde afdeling, werd uitdrukkelijk vooropgesteld in de Programmawet van 2002. (25) Het duurde echter nog tot 2016 vooraleer deze integratie effectief werd geïmplementeerd. (26) Sindsdien vormt het Cegesoma de vierde operationele directie van het Rijksarchief.

Bevoegdheden en activiteiten

Het NSGWOII had oorspronkelijk een dubbele opdracht gekregen, nl. (1) "alle nodige maatregelen te treffen voor het inventoriëren, bewaren en excerperen van de documenten of archiefstukken welke betrekking hebben op de tweede wereldoorlog, zijn voorgeschiedenis en zijn gevolgen" en (2) "de wetenschappelijke studie [te organiseren] van de tweede wereldoorlog onder al zijn aspecten, ten einde de taak te vergemakkelijken van al wie de geschiedenis van deze gebeurtenissen wil kennen, bestuderen of erover wil schrijven". (27)
De missie van het Centrum werd met de statutenwijziging van 1997 enigszins verruimd. Het CegeSoma had nu als uitdrukkelijke taak om (1) archiefstukken en "originele documenten" te verzamelen inzake de Tweede Wereldoorlog met inbegrip van zijn "antecedenten en zijn gevolgen", (2) haar collectie inzake "de studie van oorlog en hedendaagse maatschappij" ter beschikking te stellen van het publiek, (3) het historisch onderzoek te bevorderen en (4) op dat vlak een internationale, coördinerende rol spelen, bijvoorbeeld binnen het Internationaal comité voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Het CegeSoma werd daarbij geacht de archiefwet te respecteren en haar werking af te stemmen op die van de universiteiten en van andere onderzoekscentra (en sinds 2000 ook van de andere FWI). (28)
Hoewel het verwervingsbeleid van het CegeSoma in principe beperkt bleef tot de Tweede Wereldoorlog, liet de statutaire vermelding van "de studie van oorlog en hedendaagse maatschappij" toch een duidelijke opening naar een breder onderzoeksveld. Het was de bekroning van voorzichtige pogingen, sinds de jaren 1980, om uit het strakke keurslijf van de wereldoorlog te treden. (29) Tot een volwaardig instituut voor eigentijdse geschiedenis kwam het niet, maar het Centrum breidde vanaf 1997 haar actieterrein wel uit naar ruwweg de periode 1914-1960. Onder de directie van Rudi Van Doorslaer werd zelfs de ambitie geformuleerd om "een Belgisch kenniscentrum te zijn voor de geschiedenis van de grote politieke, sociale en culturele conflicten en breukmomenten van de XXste eeuw". (30) In deze periode begon men, onder meer in het kielzog van onderzoeksprojecten, archieven en documentatie te verzamelen in verband met de Belgische kolonisering van Centraal Afrika, naoorlogse migratie, enzoverder.

Sinds 1 januari 2016 is het CegeSoma geïntegreerd in het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën. Haar onderzoeksterrein werd in het operationeel plan voor de periode 2018-2021 terug duidelijker begrensd, door een heroriëntering op "20ste eeuwse conflictgeschiedenis met een nadruk op de beide Wereldoorlogen (en hun nasleep) en de Koude Oorlog". (31) Het huidige mission statement van de instelling luidt: "Het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij is het Belgisch expertisecentrum met betrekking tot de twintigste-eeuwse conflictgeschiedenis. [...] Onze inhoudelijke prioriteit ligt bij de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, inclusief hun voorgeschiedenis en oorzaken, hun impact en gevolgen op de lange termijn, de collectieve herinnering en het maatschappelijke debat over deze erfenis. Onze kerntaken zijn wetenschappelijk onderzoek, publieksgeschiedenis, documentatie en digitalisering". (32)
Vandaag ontplooit het CegeSoma binnen het Rijksarchief een aantal activiteiten die specifiek zijn. In de eerste plaats is het CegeSoma een onderzoekscentrum. Fundamenteel historisch onderzoek en wetenschappelijke dienstverlening wordt uitgevoerd door de vaste equipe. Traditioneel kent het Centrum haar 'navorsers' een grote vrijheid toe op inhoudelijk en methodologisch vlak. Het systeem van het zgn. wetenschappelijk verlof (in voege tot de integratie in het Rijksarchief), waarbij de historici arbeidstijd konden benutten voor eigen onderzoek, was hiervan een exponent. (33) Publicaties door de wetenschappers van het Centrum hadden daarbij een reële impact, niet alleen op de Belgische historiografie maar ook op het maatschappelijke debat. Daarnaast werd en wordt het CegeSoma, doorgaans door overheden of vanuit de wetgevende macht, verzocht om op ad-hoc basis specifieke thema's of historische gebeurtenissen te bestuderen. Voorbeelden bij uitstek van dit soort onderzoek-op-bestelling zijn onder meer de studies met betrekking tot de verantwoordelijkheid van de Belgische overheden bij de Jodenvervolging (34) en inzake de rol van de NMBS bij de deportatie van Joden, politieke gevangenen en verplicht tewerkgestelden. (35) Belangrijk te vermelden is dat de wetenschappers in het kader van hun research ook doelbewust bronnen voor de studie van de wereldoorlogen hebben gecreëerd - bijvoorbeeld door het organiseren van enquêtes bij overheidsadministraties, actoren uit het middenveld en specifieke doelgroepen. Het Centrum speelde in België overigens een pioniersrol inzake de creatie van orale bronnen: daarvan getuigen de ettelijke honderden interviews afgenomen door de onderzoekers sinds eind jaren 1960. (36)
Naast het onderzoek stricto sensu omvatten de historisch-wetenschappelijke activiteiten van het CegeSoma onder meer de organisatie van colloquia, workshops, lezingen en debatten; het inrichten van onderzoeksseminaries en werkcolleges in samenwerking met de Belgische universiteiten (sinds 1983); het promoten van licentiaats- en masterscripties over de kernthema's van het Centrum; coördinatie van of deelname aan academische onderzoeksprojecten; inhoudelijke betrokkenheid bij televisie- en radioprogramma's (vb. De Nieuwe Orde, Jours de Guerre) of publiekshistorische initiatieven (vb. musea, tijdelijke tentoonstellingen); enzoverder.

Ten tweede zette het CegeSoma zich sinds haar ontstaan in om - alleen of samen met andere instellingen - de geschiedschrijving van de hedendaagse periode te faciliteren en te valoriseren, op alle denkbare manieren. Het Centrum publiceerde lange tijd een eigen wetenschappelijk tijdschrift met een focus op de periode rond de beide wereldoorlogen: de Bijdragen tot de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog - Cahiers d'Histoire de la Seconde Guerre Mondiale (1970-1995) en de latere Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis - Cahiers d'histoire du temps présent (1996-2011). In 2011 kwam het tot een fusie met het toenmalige Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis - Revue belge d'Histoire contemporaine (1969-2011). Sindsdien is het CegeSoma verantwoordelijk voor de redactie van de huidige incarnatie van dit tijdschrift, het Journal of Belgian History. (37)Het Centrum was verder van bij haar ontstaan betrokken bij het Internationaal Comité voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog - Comité international d'Histoire de la Deuxième Guerre mondiale. Directeur Jean Vanwelkenhuyzen was tussen 1975 en 1987 de algemeen secretaris en vervolgens voorzitter van deze organisatie; vaste wetenschapper Chantal Kesteloot vervult sinds 2010 de functie van secretaris. (38)
Ten slotte is het CegeSoma sinds haar oprichting verantwoordelijk voor het beheer van eigen archief-, bibliotheek- en documentatiecollecties. De instelling verwerft en bewaart archieven van particuliere personen en privaatrechtelijke organisaties, alsook documentatiebestanden - op moment van schrijven goed voor ongeveer 1600 s.m. De bibliotheek van het CegeSoma is wat haar onderzoeksdomeinen betreft bijzonder goed gestoffeerd; ze telt op dit moment naast ruim 70000 monografieën een aanzienlijke hoeveelheid tijdschriften, naslagwerken, brochures, vlugschriften, kranten, sluik- en clandestiene bladen en knipselcollecties. Ook in het Belgische archieflandschap is de instelling uniek: de meeste nog overgebleven archieven van verzetsgroepen (en hun naoorlogse emanaties) worden er immers bewaard. Het CegeSoma was begin jaren 2000 een pionier inzake digitale ontsluiting en terbeschikkingstelling van haar collecties, met de ingebruikname van de Pallas-catalogus en de digitalisering van haar omvangrijke verzameling foto's (geconstrueerd rond een deel van de archieven van persagentschap SIPHO). (39)
Van bij het ontstaan van de instelling moest een evenwicht gezocht worden tussen het beheer van de 'documentatie' en geschiedschrijving. (40) De facto verschoof de focus vanaf begin jaren 1990 naar wetenschappelijk onderzoek en later ook naar eerder publiekhistorische taken, en nam het collectiebeheer een ondergeschikte plaats in. (41) De collectieverantwoordelijken waren vanaf het begin overigens academisch gevormde historici zonder formele opleiding in de archivistiek of bibliotheekwetenschap, die "al doende" hun rol van archivaris en bibliothecaris invulden. (42) In de door de instelling betrokken gebouwen bevonden zich bovendien geen ruimtes geschikt voor de correcte conservering van archieven. De spanning tussen collectiebeheer en onderzoek leidde in het verleden tot discussies binnen de instelling en het wetenschappelijk comité (43) - discussies die in essentie voortvloeiden uit het ambigue statuut van het NSGWOII. Moest men zich in de eerste plaats profileren als archiefinstelling (en gespecialiseerde afdeling van het Rijksarchief), of diende het collectiebeleid toch vooral ten dienste te staan van de eigen onderzoeksagenda? De universiteiten, vertegenwoordigd in het wetenschappelijke comité, waren niet altijd voorstander van een te autonoom onderzoekscentrum buiten de academische structuren. Deze context, waarin het Centrum het gevoel had steeds de eigen autonomie te moeten verdedigen, droeg bij tot een veronderstelde noodzaak tot competitie met het Rijksarchief, en determineerde ook het particuliere collectiebeleid van de instelling.

Organisatie

De bestuursorganen en structuur van het Centrum zijn vanaf haar oprichting tot de integratie in het Rijksarchief in 2016 grotendeels ongewijzigd gebleven.

Het NSGWOII viel aanvankelijk onder de voogdij van beide Ministers van Nationale Opvoeding, en daarna de minister bevoegd voor de nationale (vervolgens federale) wetenschappelijke instellingen. Een Wetenschappelijk Comité (vanaf 2000 'Wetenschappelijke commissie') (44)bepaalde in principe de inhoud en uitvoering van het onderzoeksprogramma. (45) Vanaf de statutenwijziging van 1997 fungeerde dit comité eveneens als jury bij de aanwerving van wetenschappelijk personeel en hield het toezicht op de begroting en jaarrekening. (46) Het Wetenschappelijk Comité werd aanvankelijk voorgezeten door de voogdijminister(s). De Algemeen Rijksarchivaris en de directeur van het Centrum maakten er eveneens deel van uit. Wat de overige leden betreft, was dit orgaan aanvankelijk paritair samengesteld: zes (vanaf 1971 acht) "deskundigen in de hedendaagse geschiedenis", in de praktijk universiteitsprofessoren, en twee inspecteurs geschiedenis belichaamden het academische- en onderwijsveld; acht persoonlijkheden (vanaf 1971 tien) "uit de meest representatieve vaderlandslievende organisaties" vertegenwoordigden het Verzet. Uit deze zestien (vanaf 1971 twintig) vertegenwoordigers kozen de Ministers van Nationale Opvoeding twee ondervoorzitters. (47) Afgevaardigden van bepaalde ministeries konden eveneens aan de vergaderingen deelnemen (zij het met raadgevende stem). (48) Het MB van 1997 hervormde ook de samenstelling van het Wetenschappelijk Comité, met als meest opvallende wijziging de afwezigheid van vertegenwoordigers van het patriottische 'middenveld'. In het op taalpariteit gebaseerde comité zetelden voortaan de directeur van het Centrum, een Nederlandstalig en Franstalig lid van het wetenschappelijk personeel, acht universiteitsprofessoren, een professor van de Koninklijke Militaire School, de Algemeen Rijksarchivaris en de Hoofdconservator van de Koninklijke Bibliotheek, alsook twee personen gekozen omwille van hun expertise in een bepaald door het Centrum behandeld onderwerp. Uit dit panel (grotendeels voorgedragen voor de directeur) koos de minister een voorzitter en ondervoorzitter. (49)
Bij de integratie in het Rijksarchief in 2016 werd de Wetenschappelijke commissie omgevormd tot een 'gespecialiseerd wetenschappelijk comité'. (50) Dit comité adviseert de Directieraad van het Rijksarchief inzake wetenschappelijke kwesties gelieerd aan de activiteiten van het CegeSoma. (51)
In 1970 werd een Bureau samengesteld dat de werklast van het Wetenschappelijk Comité moest verlichten o.a. door administratieve taken over te nemen en vergaderingen voor te bereiden. (52) Het Bureau bestond uit de voorzitters, ondervoorzitters, de directeur en telkens twee vertegenwoordigers uit resp. de academische wereld en de vaderlandslievende organisaties. (53) In het MB van 1997 werd dit orgaan formeel gedefinieerd als bestaande uit tenminste de voorzitter en ondervoorzitter van het Wetenschappelijk Comité, de directeur, de Algemeen Rijksarchivaris en de Hoofdconservator van de Koninklijke Bibliotheek. (54) Het Bureau lijkt (formeel) te hebben gefunctioneerd tot ca. 2000. (55)
De functie van directeur werd in het MB van 1967 weliswaar vermeld maar niet concreet ingevuld - dat gebeurde pas informeel in 1970, in overleg met de bevoegde ministers, en formeel in 1971. (56) Afgezien van zijn wetenschappelijke activiteiten leidt de directeur het personeel en is hij verantwoordelijk voor het administratief beheer en het dagelijks bestuur van de instelling. Deze functie werd achtereenvolgens bekleed door Jean Vanwelkenhuyzen (1969-1989), José Gotovitch (1989-1991, waarnemend, en 1991-2005), Rudi Van Doorslaer (2005-2016), Dirk Martin (2016, waarnemend) en Nico Wouters (sinds 2016). Sinds 2005 kon hij vervangen worden door het oudste wetenschappelijke personeelslid met de hoogste graad. (57)
In 2000 werden de beheersorganen (de Wetenschappelijke commissie en de directeur) naar analogie met de andere FWI (58) aangevuld met een eigen 'Beheerscomité' bestaande uit de leden van de beheerscommissie van de Pool Documentatie, de directeur, de voorzitter van de Wetenschappelijke commissie en de rekenplichtige van het Centrum en (sinds 2005) het oudste wetenschappelijke personeelslid met de hoogste graad van een verschillende taalrol als de directeur. (59) Sinds 2016 valt het CegeSoma onder het Beheerscomité van het Rijksarchief.

De wettelijk vastgelegde (permanente) wetenschappelijke equipe van het NSGWOII bestond aanvankelijk uit zes personen: de directeur en vijf zgn. 'navorsers'. (60) Al in 1971 werd het effectief verhoogd naar negen vaste onderzoekers, naast de directeur. (61) Deze bezetting bleef ongewijzigd tot 2016. Sinds de integratie in het Rijksarchief is het aantal permanente wetenschappers niet meer wettelijk voorgeschreven, maar geldt voor het CegeSoma de globale personeelsplanning van de instelling. Op moment van schrijven zijn de huidige negen vaste wetenschappers nagenoeg allemaal statutair benoemd als federale ambtenaren. Overigens bestond ook het team permanente onderzoekers sinds het ontstaan van het Centrum in hoofdzaak uit mannen.

Rond midden 2005 werd door toenmalig directeur Van Doorslaer een 'wetenschappelijke staf' in het leven geroepen. Dit informele orgaan is verantwoordelijk voor het plannen en uitvoeren van de dagelijkse werking en vooral de wetenschappelijke activiteiten van het CegeSoma: onderzoek, collectiebeheer, publiekswerking, communicatie, enzoverder. Tot de integratie in het Rijksarchief was de 'staf' beperkt in omvang: ze bestond uit een aantal vaste 'navorsers' aangeduid door de directeur. Vandaag bestaat de 'staf' naast de directeur uit alle permanente wetenschappers, alsook vertegenwoordigers van het administratief en tijdelijk wetenschappelijk personeel.

Naast het team van vaste wetenschappers werkte een veel groter aantal tijdelijke onderzoekers bij het CegeSoma: voornamelijk op projectbasis, in het kader van internationale programma's (vb. European Holocaust Research Infrastructure) of in bijzondere statuten (vb. het FEDTwin-programma). Het administratief en technisch personeel van het CegeSoma staat in voor de digitalisering, de leeszaalwerking, het secretariaat, de boekhouding, het onthaal en het onderhoud.

In het verleden werden onverwachte besparingen of structureel karige budgetten deels opgevangen door beroep te doen op gewetensbezwaarden, werklozen, Bijzondere Tijdelijke Kaders of vrijwilligers. (62) De vrijwilligerswerking van het CegeSoma, minstens deels uit noodzaak ontstaan, is doorheen de jaren kenmerkend geworden voor de instelling. Decennialang namen vrijwilligers naast ondersteunende taken ook wetenschappelijke en administratieve taken op zich, zoals het ontsluiten van archieven, invoer van metadata in de Pallas-catalogus, digitalisering van collecties, vertaling van teksten, enzoverder. Een eerste echt collectief vrijwilligersproject met betrekking tot archieven over het Verzet ('Wikibase Resistance') ging van start in 2021. Het CegeSoma ontvangt ten slotte elk jaar verschillende buitenlandse stagiairs en vrijwilligers, onder meer van Aktion Sühnezeichen Friedensdienste, een in oorsprong Duitse evangelische organisatie. (63)
Hoewel ze strikt genomen institutioneel geen deel uitmaakt van het CegeSoma, vermelden we voor de volledigheid nog de vzw De Vrienden van het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij / Les Amis du Centre d'Études et de Documentation Guerre et Sociétés contemporaines. Deze vzw, opgericht in 1991, stelt zich tot doel om de activiteiten van het Centrum te promoten. (64) De Vrienden organiseren onder meer excursies naar erfgoedsites en musea, boekvoorstellingen, filmavonden, lezingen en debatten, enzoverder. Sinds de jaren 1990 zijn via publieke subsidies toegekend aan deze vzw overigens een aantal personeelsleden aangeworven om bepaalde wetenschappelijke, technische en ondersteunende taken uit te voeren.

Archief

Geschiedenis

Gezien de bijzonder gevarieerde herkomst van de archiefstukken en documentatie in deze verzameling hoeft het niet te verbazen dat ook hun geschiedenis heel divers en gefragmenteerd is.

Wat de stukken van particuliere herkomst betreft, beschikken we doorgaans niet over informatie betreffende de vroegere eigenaars, bewaaromstandigheden, eventuele hiaten, uitgevoerde selectie, enzoverder.

De stukken gevormd door het CegeSoma en haar voorgangers (cfr. onderdeel II van deze toegang) zijn daarentegen steeds bewaard door de instelling zelf: grotendeels in de kantoren van de vaste en tijdelijke medewerkers en directie, en waarschijnlijk ook in de opslagruimtes van de collecties.

Over de ontstaansgeschiedenis van deze collectie in haar geheel valt iets meer te vertellen. Al in het eerste nummer van de Mededelingen van het toenmalige NSGWOII wordt de oprichting van "een speciaal fonds" voor dagboeken vermeld, met een uitdrukkelijke verwijzing naar een gelijkaardige collectie in het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie in Amsterdam. (65) Toenmalig assistent en latere directeur José Gotovitch staat aangeduid als verantwoordelijke voor de collectie die bekend werd onder haar referentie 'JP', voor "journaux personnels". Waarschijnlijk werd begin 1999 het ordeningsplan van de CegeSoma-collecties, tot dan enigszins volgens de Franse traditie opgedeeld in 'reeksen' (séries), grondig omgegooid. De archief- en documentaire bestanden kregen nu een code met prefix 'AA', terwijl de journaux personnels aangevraagd moesten worden op basis van een referentie beginnend met 'AB'.

Hoewel het ongetwijfeld de bedoeling was om een coherente verzameling dagboeken te creëren, is deze collectie nagenoeg van bij aanvang een uitermate heterogene "restreeks" geworden. (66) Het specifieke profiel van het wetenschappelijke personeel, het ontbreken van een beleid voor het intellectuele beheer van een dergelijk collectietype alsook van duidelijke selectiecriteria leidden ertoe dat losse archiefstukken, publicaties, efemera en documentatie waarvoor men niet onmiddellijk een andere oplossing vond, in de verzameling 'dagboeken' werden geklasseerd. Bovendien is men van bij aanvang begonnen met de extractie van stukken uit archieven om ze in de collectie 'dagboeken' te klasseren, omwille van hun inhoudelijke of vormelijke kenmerken. Dat gebeurde niet alleen met privaatrechtelijke archieven. Het vroegere eerste item in de collectie - 'JP' of 'AB' 1, het huidige nummer 1378 - bestaat immers helemaal niet uit een dagboek maar uit aantekeningen van Gotovitch in verband met een gesprek met een arts uit Ogy: met andere woorden, archief van het CegeSoma zelf.
Deze praktijk bleef in essentie bestaan tot midden 2018, toen in het kader van de migratie naar het SAM-collectiebeheersysteem van het Rijksarchief de verdere invoer in de Pallas-catalogeersoftwarewerd stopgezet en de collectie werd afgesloten.

Verwerving

De verwervingshistoriek van de hier beschreven stukken is, zoals te verwachten in een dergelijke heterogene collectie, eerder complex en gefragmenteerd.

In haar geheel is deze verzameling samengesteld door het CegeSoma, van 1969 tot en met ongeveer midden 2018. We wijzen de lezer door naar de concordans achteraan waar per inventarisnummer, en indien mogelijk, eveneens staat vermeld wie de stukken heeft overgemaakt en wanneer.

Inzake herkomst en acquisitiecontext van de afzonderlijke bestanddelen zijn een aantal grote lijnen te onderscheiden. Ten eerste zijn de meeste stukken het resultaat van de dagdagelijkse verwervingspraktijk van het CegeSoma. Het gaat dus om documenten overgemaakt aan het Centrum, voornamelijk door particuliere personen en privaatrechtelijke entiteiten (vb. verenigingen, bedrijven) en soms zelfs publiekrechtelijke instellingen (in het bijzonder de Radiodiffusion-télévision belge, émissions françaises). In de overgrote meerderheid van de gevallen gebeurde dit op informele basis: zonder formele schenkingsverklaring of bewaargevingsovereenkomst, of met hoogstens een begeleidende brief. We kunnen er wellicht van uitgaan dat het hier grotendeels gaat om giften, waar het CegeSoma zoniet de jure dan wel de factoeigenaar van is. Slechts een aantal stukken werden uitdrukkelijk en formeel geschonken of in bewaring gegeven.

Een tweede groep kent een gelijkaardige herkomst: het gaat om allerlei documenten gevormd door personen waarvan reeds archieven door het CegeSoma wordt bewaard. De collectiebeheerders hebben indertijd bepaalde stukken uit deze grotere archiefbestanden gelicht - net zoals dat bijvoorbeeld ook gebeurde voor foto's of audiovisuele dragers - en bestempeld als "journal personnel". Zo staan in de plaatsingslijst van de onderzoeksdocumentatie van Carlos Van Louwe uitdrukkelijk bepaalde in kleine oplage verspreide publicaties aangemerkt als zijnde "geventileerd naar de afd. Dagboeken (AB)". (67)
Een laatste groep documenten werd gevormd door het NSGWOII en haar rechtsopvolgers; het betreft de stukken beschreven in onderdeel II van deze inventaris. Deze documenten werden indertijd uit de (semi)dynamische archieven van de instelling gehaald en ondergebracht in de verzameling, op basis van puur inhoudelijke criteria. Het gaat immers grotendeels om ingekomen brieven, vaak met bijlagen, waarin de afzender een bepaalde zelf (of door een derde) beleefde gebeurtenis beschrijft. We kunnen in dergelijke gevallen niet werkelijk spreken van 'verwervingen', aangezien het gaat om archief gevormd door het Centrum. In publicaties en interne werkinstrumenten werd in dat verband vaak gesproken over zgn. "interne overdrachten". (68)

Inhoud

In het belang van de gebruiker is het vooreerst van kapitaal belang te benadrukken dat deze collectie niet alle dagboeken, memoires, 'manuscripten' en gelijkaardige redactionele vormen bevat die vandaag door het CegeSoma bewaard worden. Het betreft hier een sui generis-verzameling, tot stand gekomen in een welbepaalde institutionele context en vanuit een specifieke collectiepraktijk (cfr. supra).

Deze verzameling bevat zowel archiefstukken (69) als documentatie. (70) Het geheel is opgedeeld in vier grote onderdelen.

Een eerste onderdeel bestaat uit archiefstukken gevormd door particuliere personen en zgn. corporate bodies (verenigingen, instellingen, bedrijven, ...) en is opgedeeld in vier subcategorieën: (1) dagboeken, (2) memoires en relazen, (3) geschriften en (4) overige archiefstukken:

(1) Dagboeken zijn, per definitie, (71) eigentijds aan de gebeurtenissen die ze beschrijven. Ze zijn in de eerste persoon enkelvoud of meervoud opgesteld. Gezien de periode waarin ze tot stand kwamen, zijn de exemplaren in deze collectie doorgaans met de hand geschreven (of toch in elk geval de originelen). Dagboeken hebben boven alles een strikt persoonlijke finaliteit en worden niet a priori geschreven voor een publiek of met het oog op een uitgave. Een eerder specifieke vorm zijn zgn. velddagboeken waarin iemand in de uitoefening van een ambt of beroep een (vaak becommentarieerd) overzicht maakt van de gebeurtenissen tijdens een dienstreis, zending, militaire campagne, enzoverder. Iets meer dan 300 inventarisnummers in voorliggende toegang vallen onder de categorie 'dagboeken'. In de meeste gevallen gaat het om kopies (fotokopies, digitale kopies, afschriften, transcripties) van dagboeken geschreven door burgers, militairen en ambtenaren.

(2) Memoires en relaxen (72) zijn niet gelijktijdig opgesteld met de gebeurtenissen waarover ze getuigen. In het geval van memoires zitten er per definitie vaak decennia tussen de redactie en de beschreven feiten. Het doel van dit soort stukken is getuigen voor een bepaald publiek - het eigen gezin, familieleden en kennissen, een groep van peers, de maatschappij in brede zin - over (een selectie van) al dan niet opzienbarende, dramatische of uitzonderlijke evenementen. Waar memoires algemener van aard zijn, en doorgaans langere periodes en bredere thema's behandelen, zijn relazen eerder gefocust op een specifieke, strakker in de tijd begrensde gebeurtenis of situatie. De collectie bevat ongeveer 500 inventarisnummers in deze categorie. Het gaat grotendeels om stukken opgesteld vanaf de jaren 1970.

(3) Een derde subcategorie binnen het eerste onderdeel van deze inventaris zijn de geschriften. De generieke naam impliceert een erg brede waaier aan literaire vormen. Belangrijk om aan te stippen is dat hier voorlopige ontwikkelingsstadia van een tekst beschreven zijn en niet de eigenlijke publicaties. Deze subcategorie wordt gedomineerd door geschriften met een historiografische inslag: we noteren meer dan 200 artikels, studies, recensies, polemische teksten, onderzoeksvoorstellen enzoverder die verband houden met een of ander aspect van de geschiedenis van de twintigste eeuw in het algemeen en de geschiedenis van beide wereldoorlogen in België in het bijzonder. Hun auteurs zijn zowel professionele geschiedkundigen en academici als genealogen, amateur- en gelegenheidsonderzoekers. Dergelijke geschriften zijn opgesteld met als doel een bijdrage te leveren aan het wetenschappelijk onderzoek, deel te nemen aan het geschiedkundig debat en/of historische kennis te verspreiden. Een tweede belangrijke groep geschriften zijn de teksten die we als 'journalistiek en essayistiek' hebben gecategoriseerd (een kleine 40 inventarisnummers). Naast eerder klassiek journalistiek werk bevinden zich hierin allerhande teksten die niet alleen een beleidsvraagstuk, religieuze doctrine, potentiële maatschappijordening, ... bespreken maar er ook uitdrukkelijk een standpunt ten opzichte van innemen. Het doel is hier, met andere woorden, niet alleen informeren maar ook overtuigen. Ten slotte noteren we nog allerhande literaire en artistieke werken, zoals gedichten, romans, liedjes, scenario's, theaterstukken, enzoverder. Hier spelen bovenal esthetische motieven. Ongeveer 40 inventarisnummers vallen in deze categorie.

(4) De vierde en laatste subcategorie bestaat uit een erg heterogene groep losse archiefstukken, gevormd door personen maar ook door privaatrechtelijke organisaties en zelfs openbare instellingen. In tegenstelling tot de hierboven vermelde dagboeken, memoires, relazen en geschriften hadden deze stukken (in eerste instantie) geen strikt persoonlijk of publiek doel. Ze vervulden hoofdzakelijk administratieve functies: een getuigenis afleggen à décharge in het kader van een gerechtelijk onderzoek, een aanvraag tot erkenning als politiek gevangene staven, corresponderen met familie en vrienden, een documentaire maken, ... Het gaat bijgevolg om erg uiteenlopende redactionele vormen zoals briefwisseling, aantekeningen, verslagen, teksten van toespraken, kasboeken, nota's en memoranda, verklaringen, dossiers, enzoverder. Deze brede categorie beslaat bijna 300 inventarisnummers.
Het tweede grote onderdeel van deze verzameling 'Dagboeken en manuscripten' bestaat uit archief gevormd door het NSGWOII en haar rechtsopvolgers. Het betreft in totaal ongeveer 150 inventarisnummers. Gedurende de periode 1969-2018 had men de gewoonte om belangrijk of interessant genoeg geachte reeksen, dossiers of individuele stukken fysiek uit de instellingsarchieven te verwijderen en naar de archiefcollectie over te hevelen, om ze aan te kunnen bieden voor raadpleging. De hier beschreven briefwisseling, dossiers en documentatie werden indertijd in deze collectie geïntegreerd omdat ze meestal gegevens bevatten over persoonlijke ervaringen tijdens de wereldoorlogen. De briefwisseling onder nrs. 1335-1376 is een goed voorbeeld: het gaat doorgaans om ingekomen brieven waarin de correspondent verhaalt over diens belevenissen als burger, lid van het Verzet, militair, ...
Een belangrijke opmerking bij de onderdelen I en II - archief gevormd door particulieren en archief gevormd door het Centrum - is dat het hier gaat om gedecontextualiseerde archiefstukken. Niettegenstaande dit eigen is aan manuscripten- en dagboekencollecties, en hoewel sommige stukken vergezeld zijn van aantekeningen, foto's, losse documenten enzoverder, moet de gebruiker in het achterhoofd houden dat het eigenlijk losse stukken betreft die uit hun oorspronkelijke context (vb. de persoonsarchieven van de auteur, een familiearchief, archieven van een vereniging) zijn gehaald. Ook wat de door het CegeSoma gevormde stukken betreft, is het essentieel te beseffen dat de stukken die indertijd naar deze collectie zijn overgebracht eigenlijk thuishoren in het instellingsarchief. Dit betekent, bijvoorbeeld, dat wie een volledig beeld wenst te krijgen van hoe men met het publiek correspondeerde ook de (veel omvangrijkere) reeksen 'analoge' en digital born-briefwisseling van het Centrum moet raadplegen. (73)
Documentatie vormt een derde grote onderdeel van deze collectie. Ook hier gaat het om een bijzonder heterogeen ensemble: we noteren uittreksels uit boeken en tijdschriften, knipsel- en onderwerpsmappen, grijze literatuur, ... Deze stukken zijn ooit samengebracht (vooraleer ze aan het CegeSoma zijn overgemaakt) omdat ze het hun verzamelaar mogelijk maakten om zich over een bepaald thema te informeren of omdat ze als bron fungeerden voor bijvoorbeeld een artikel of stamboomonderzoek. Ongeveer 100 inventarisnummers behoren tot deze categorie.
In het vierde en laatste onderdeel bevindt zich uitsluitend gepubliceerd materiaal. In principe horen dergelijke stukken beter thuis in een bibliotheekcollectie maar pragmatiek was hier het ordewoord. Overigens moet ook de term 'publicatie' pragmatisch opgevat worden. Dit onderdeel bevat naast een kleinere hoeveelheid brochures, vlugschriften, tentoonstellingsfolders, ... hoofdzakelijk al dan niet in eigen beheer uitgegeven werken. Het betreft daarbij zowel memoires van verzetslui, soldaten, gevluchte burgers en voormalige krijgs- en politieke gevangenen als genealogieën, geschiedkundige werken en allerlei studies met een eerder lokaal karakter. Bijna 600 inventarisnummers vallen in deze categorie.

Taal en schrift van de documenten

De stukken zijn hoofdzakelijk opgesteld in het Frans en Nederlands, en in mindere mate in het Duits en Engels.

Selecties en vernietigingen

Naar aanleiding van de inventarisering van de verzameling is een grondige selectie gebeurd. Vooreerst werden in het kader van de gebruikelijke schoning dubbels en stukken waarvan al een identiek exemplaar in de CegeSoma-bibliotheekcollecties te vinden is, systematisch vernietigd. (74)Het is inderdaad weinig zinvol om vier gelijke exemplaren van een uitgegeven tekst te bewaren, zoals het geval was met "Mémoires d'un prisonnier politique de 17 ans" door Guillaume Van Bilzen (nr. 1991). Afdrukken van stukken waarvan het digital born 'origineel' nog is bewaard, werden eveneens verwijderd. Het gaat meestal om stukken opgemaakt met tekstverwerkers, daterend van de late jaren 1990 tot 2018.

In de collectie zijn een aantal voorwerpen aangetroffen. Omdat het niet om archiefstukken gaat en omwille van redenen van materiële conservatie, werden ze overgebracht naar de 'Verzameling voorwerpen afkomstig uit archiefbestanden' (ref. 03165) van het CegeSoma. Dit staat telkens uitdrukkelijk aangegeven in een opmerking bij de beschrijving.

In nogal wat gevallen bevonden zich in de vroegere omslagen administratieve documenten die betrekking hadden op de verwerving, verzending en/of integratie van stukken in de collectie. Het gaat daarbij niet alleen om kattebelletjes en losse aantekeningen van de CegeSoma-collectiebeheerders, maar ook ingekomen brieven van de schenker, postomslagen waarin de stukken zijn toegekomen, enzoverder. Dergelijke documenten werden verwijderd aangezien ze behoren tot het archief van het CegeSoma. Ze werden geklasseerd in het Centraal Dossier van deze verzameling. (75)
Fotokopies of (afdrukken van) digitale kopieën, waarvan de originelen in andere binnen- of buitenlandse archiefinstellingen worden bewaard, zijn eveneens vernietigd. Deze kopies zijn indertijd op basis van specifieke voorwaarden gemaakt of aangekocht, doorgaans uitdrukkelijk voor eigen gebruik in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Dergelijke persoonlijke kopies waren niet bedoeld voor hergebruik door derden. De raadplegingsvoorwaarden van de originelen blijven gelden, en het CegeSoma kan evenmin de toestemming tot reproductie geven. (76) In deze categorie vallen ook de van het internet afgedrukte webpagina's: het betreft afdrukken van digital born documenten, waarvan het CegeSoma de 'originelen' dus niet zelf bewaart.

Doorheen de jaren zijn in deze collectie stukken ondergebracht die uit persoonsarchieven of verzamelingen gelicht werden. De voormalige ref. AB23, AB25 en AB26 waren bijvoorbeeld afkomstig uit het archief van Léo Lejeune (ref. 2677 AA756), overgemaakt in 1969 door het Rijksarchief aan het toenmalige NSGWOII. Wanneer met zekerheid kon vastgesteld worden waaruit dergelijke archiefstukken afkomstig waren (vb. op basis van hun voormalige beschrijving in de Pallas-catalogus) hebben we ze teruggebracht naar hun bestand van oorsprong. De herkomst van sommige stukken is echter vaak enkel te achterhalen door raadpleging van de toegangen van de archiefbestanden waar ze uit verwijderd werden, omdat na herbestemming in de collectie 'Dagboeken en manuscripten' niet systematisch kruisverwijzingen werden aangelegd in de Pallas-catalogus. De exhaustieve raadpleging van vele honderden toegangen (voor een relatief beperkt aantal stukken) zou een disproportioneel beslag hebben gelegd op de inventarisering; de lezer houdt er daarom best rekening mee dat voorliggende collectie nog stukken bevat die in principe thuishoren in een persoonsarchief of particuliere verzameling bewaard door het CegeSoma.

In de loop der jaren blijken ten slotte een aantal stukken te zijn verdwenen uit de collectie. Het gaat om de voormalige ref. AB17, AB35, AB367, AB461, AB498, AB757, AB1271, AB1636, AB2232, AB2457 en AB2598. Het is op moment van schrijven niet duidelijk of het gaat om definitieve verliezen, dan wel stukken die elders 'geklasseerd' zijn.

Toekomstige aangroei/aanvullingen

De collectie is afgesloten. In de toekomst zullen afzonderlijke dagboeken, manuscripten van memoires, losse archiefstukken e.d. worden opgenomen in de 'Verzameling archiefstukken van particulieren' van het CegeSoma (ref. 02749). Al dan niet in eigen beheer uitgegeven publicaties zullen terechtkomen in de bibliotheekcollectie.

Ordening

De hier beschreven collectie vertoonde geen bijzondere ordening. De bestanddelen kenden indertijd een eenvoudige, doorlopende nummering, toegekend op moment van beschrijving en klassering. Bijgevolg correleerde de toenmalige volgorde van de stukken min of meer met de datum van verwerving: hoe hoger het JP- (en later AB-)nummer, des te later het stuk bij het CegeSoma was binnengekomen.

Gezien het om een afgesloten collectie gaat, is naar aanleiding van de inventarisering gekozen voor een ordeningsstructuur op basis van achtereenvolgens (1) de aard van de stukken (archief, documentatie, publicaties), (2) de archiefvormer (particulieren of het CegeSoma) en (3) de redactionele vorm. Op het allerlaagste niveau zijn de stukken alfabetisch gerangschikt op naam van de auteur (en dus niet de eventuele redacteur, vertaler of transcribent) of in het geval van onderdeel I.D. (Stukken van uiteenlopende aard), op naam van de archiefvormer. Een uitzondering op deze regel is onderdeel II (Archief gevormd door het NSGWOII): een ordening op auteur was hier zinloos geweest omdat het gaat om een fragment van een instellingsarchief, en geen (deel)verzameling van losse stukken.

Omwille van de bijzonder heterogene aard van de verzameling is bij de ordening pragmatisch tewerk gegaan. Oorspronkelijk bij elkaar gegroepeerde stukken zijn zoveel mogelijk samen beschreven en niet verdeeld onder de verschillende onderdelen. De nrs. 78-87 (voormalige ref. AB2199), beschreven onder de subcategorie 'Dagboeken', bevatten bijvoorbeeld naast de dagboeken van journalist Hervé Delforge ook een aantal andere losse archiefstukken die op hetzelfde moment zijn overgemaakt en indertijd onder eenzelfde 'AB'-nummer werden geregistreerd. Het was eveneens een pragmatische beslissing om niet-uitgegeven, al dan niet bewerkte afschriften, transcripties, vertalingen, reproducties ... van dagboeken, memoires en andere stukken toch onder de respectievelijke rubrieken te klasseren, ook al gaat het hier uitdrukkelijk niet om de originele manuscripten of typoscripten.

Wat betreft de beschrijving zijn een aantal bijkomende preciseringen vereist. De volledige vroegere 'AB'-collectie (weliswaar rekening houdend met gemaakte selecties, cfr. supra) is in voorliggende inventaris beschreven. De vroegere beschrijvingen uit het Pallas-systeemzijn daarbij herzien. Want hoewel de stukken inhoudelijk vaak erg gedetailleerd ontsloten waren - bijvoorbeeld door het toekennen van meerdere trefwoorden (77) - kende de ontsluiting via Pallas een aantal cruciale tekortkomingen. Vooreerst waren de beschrijvingen erg inconsequent inzake diepte, methode, aantal elementen, datering, enzoverder. Een aanzienlijk aantal beschrijvingen was misleidend of zelfs ronduit onjuist. (78) Ten tweede was niet de volledige collectie in deze catalogus terug te vinden: sommige nummers hadden immers geen Pallas-beschrijving gekregen en er was bovendien een kleine achterstand voor de verwervingen van de jaren 2016-2018.

We hebben geprobeerd om op een consequente manier te (her)beschrijven, met zin voor pragmatiek en rekening houdend met de heterogeniteit van de verzameling. Vooreerst wordt systematisch vermeld wanneer het niet om originelen gaat maar wel om afschriften (79) (vb. transcripties) en afdrukken (vb. doorslagen), (80)reproducties (81) (foto- of digitale kopies), vertalingen (82) enzoverder. Waar mogelijk is eveneens het ontwikkelingsstadium (83) vermeld (vb. of het gaat om een manuscriptof een typoscript). De redactionele vorm, auteur (alsook gebeurlijke redacteur, transcribent, vertaler) en eventuele titel zijn uiteraard standaard beschrijvingselementen. De functie en andere biografische elementen van de auteurs zijn slechts op pragmatische basis aangegeven, bijvoorbeeld wanneer dat door de titel kon achterhaald worden. Exhaustieve beschrijvingen van alle auteurs zou de inventarisering van de collectie drastisch maar nodeloos verlengd hebben. De (vaak bij benadering bepaalde) datering van de stukken slaat uiteraard op de datum van vorming van het stuk en niet, bijvoorbeeld, op het jaar waarin de beschreven feiten zich voordeden. Deze precisering is vooral bij allerhande afschriften en reproducties van belang. Een digitale of fotokopie van een stuk is gedateerd zoals het origineel. Afschriften of transcripties daarentegen dragen logischerwijs de datum van hun redactie.

De oorspronkelijke 'AB'-referenties zijn steeds in een opmerking bij de beschrijving opgenomen. Indien van een bepaald dagboek of geschrift een uitgegeven versie is teruggevonden (o.a. door controle in de bibliotheekcatalogus van het CegeSoma), is in opmerking eveneens een bibliografische verwijzing te vinden. Belangrijk te vermelden is dat om bewaartechnische redenen enkel originele foto's als dusdanig zijn aangegeven in een opmerking. Het is dus mogelijk dat gefotokopieerde stukken ook afbeeldingen bevatten.

Ten slotte noteren we dat nogal wat inventarisnummers, afgezien van de eigenlijke beschreven geschriften, ook nog allerlei andere documenten (waaronder soms originele archiefstukken) bevatten die verband houden met de auteur, het onderwerp, de verwerving, eventuele bewerkingen, transcriptie, enzoverder. Enkel wanneer het om vormelijk of inhoudelijk uitzonderlijke stukken gaat, zijn ze uitdrukkelijk vermeld in een opmerking bij de beschrijving.

Een laatste opmerking over de gebruikte terminologie. In de literatuurwetenschap dekken termen als 'manuscript' en 'typoscript' een welbepaalde lading. (84) Ze verwijzen immers naar concrete redactionele en materiële vormen in specifieke stadia van het redactie- en uitgaveproces. Voor de overzichtelijkheid zijn dergelijke gespecialiseerde definities hier echter niet gehanteerd. We wilden vooral een onderscheid maken tussen handgeschreven en mechanisch/digitaal gecreëerde stukken. Onder 'manuscript' begrijpen we dus eenvoudigweg een handgeschreven stuk, vaak een voorlopige of nog uit te werken tekst. Met 'typoscript' wordt dan weer een met de schrijfmachine of computer opgestelde tekst bedoeld, die een definitieve (soms uitgegeven) versie voorafgaat. In de praktijk is het immers vaak quasi onmogelijk om jaren na datum nog na te gaan of een bepaald stuk een voorlopige, dan wel een definitieve versie is, een origineel dan wel een afschrift. Bij getypte teksten en zeker in geval van fotokopies is het onderscheid nog moeilijker te maken.

Voorwaarden voor de raadpleging

Afhankelijk van hun herkomst en statuut zijn op de stukken verschillende raadplegingsvoorwaarden van toepassing. (85)
Stukken van privaatrechtelijke herkomst (onderdelen I, III en IV):

In het verleden werd soms besloten om de raadpleging van privaatrechtelijke stukken voor een bepaalde termijn te beperken of zelfs te weigeren. Doorgaans gebeurde dit uit privacyoverwegingen (bijvoorbeeld omdat een dagboek bepaalde informatie of meningen over derden bevatte) of auteursrechtelijke redenen (bijvoorbeeld omdat de auteur een studie zelf eerst wilde publiceren). Het leek ons disproportioneel om deze vroegere beperkingen en uitzonderingen, die trouwens voor het overgrote deel louter informeel waren afgesproken, eeuwig te blijven handhaven. Elke gebruiker heeft immers de verantwoordelijkheid om de vigerende wetgeving inzake de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, het (her)gebruik van persoonsgegevens, het auteursrecht, ... te respecteren. Daarom hebben we voor een pragmatische oplossing gekozen die toch de nodige garanties biedt: de onderzoeksverklaring.
Als algemene regel geldt dus dat de stukken van privaatrechtelijke herkomst vrij raadpleegbaar zijn. Indien er echter wettelijke beperkingen gelden, bijvoorbeeld inzake persoonsgegevens of de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, is de schriftelijke toestemming van de Algemeen Rijksarchivaris of diens gemachtigde vereist, alsook het ondertekenen van een onderzoeksverklaring.

Stukken van publiekrechtelijke herkomst (onderdeel II):

Archiefstukken gevormd door federale overheidsdiensten (en hun rechtsvoorgangers), ouder dan 30 jaar en waarvoor geen specifieke beperkingen gelden, zijn vrij raadpleegbaar.
Overeenkomstig de richtlijnen van kracht in het Rijksarchief is voor de raadpleging van stukken jonger dan 30 jaar, of waarvoor wettelijke beperkingen gelden, bijvoorbeeld inzake persoonsgegevens of de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de toestemming van de Algemeen Rijksarchivaris of zijn gemachtigde vereist. In dat geval moet eveneens een onderzoeksverklaring ondertekend worden.

De door het CegeSoma bewaarde originelen van gedigitaliseerde stukken kunnen niet meer geraadpleegd worden.

Voorwaarden voor de reproductie

Voor de reproductie van archiefstukken gelden de voorwaarden en tarieven van toepassing in het Rijksarchief. (86)
De gebruiker wordt er uitdrukkelijk op gewezen dat op sommige stukken nog auteurs- en/of naburige rechten kunnen gelden. Het Rijksarchief is, in regel en tenzij anders vermeld, geen houder van eventueel nog op de stukken berustende auteurs- en/of naburige rechten. Het is aan de gebruiker om zelf de nodige stappen te ondernemen om eventuele rechthebbenden te contacteren en hun toestemming te verkrijgen.

Fysieke kenmerken en technische vereisten

De gebruiker houdt best rekening met de soms beperkte leesbaarheid van bepaalde fotokopieën, faxberichten en afdrukken van digitale stukken.

Toegangen

Voorliggende inventaris vervangt de beschrijvingen die tot 2022 via de online Pallas-catalogus ter beschikking werden gesteld.
De concordans achteraan deze inventaris maakt het mogelijk om op basis van de vroegere 'AB'-referenties stukken terug te vinden onder hun huidige nummering.

Aanwijzingen voor het gebruik

De erg heterogene aard van de stukken in deze collectie heeft als gevolg dat er een zekere overlapping is tussen de redactionele vormen. Zo bevatten nogal wat dagboeken niet alleen een titel maar ook een inleiding of nawoord (onderdelen die uiteraard na de feiten zijn opgesteld). Omgekeerd leunen sommige autobiografische teksten heel dicht aan bij de dagboekvorm, bijvoorbeeld wanneer eigentijdse beknopte notities door de auteur achteraf werden verwerkt tot een meer coherent narratief. Een goed voorbeeld zijn bespiegelingen over de campagne van mei 1940, geschreven door krijgsgevangen soldaten, waarin de gebeurtenissen vaak per dag worden behandeld. Ten slotte zijn ook in de categorie 'Stukken van uiteenlopende aard' (I.D.) hybride vormen aan te treffen - denken we maar aan zakagenda's die ook werden gebruikt voor het neerschrijven van dagboekaantekeningen, adressen, citaten en dergelijke. De gebruiker houdt hier bij het zoeken best rekening mee.
Ten slotte raden we aan om de stukken beschreven in onderdeel IV (Publicaties) niet links te laten liggen. De in eigen beheer 'uitgegeven' publicaties zijn in het bijzonder nuttig, vermits dit soort in zeer beperkte oplage circulerende werken vaak niet in bibliotheken zullen terug te vinden zijn.

Bestaan en bewaarplaats van originelen

Het bestaan en de bewaarplaats van stukken die enkel onder de vorm van een fotokopie, afdruk, of digitale kopie in deze collectie worden bewaard, is in regel niet gekend.

Bestaan en bewaarplaats van kopieën

Bepaalde stukken uit deze collectie zijn in het verleden reeds gedigitaliseerd, of zullen dat in de nabije toekomst worden. De prioriteit ligt in eerste instantie op het inscannen van originele of kwetsbare stukken, en dan vooral dagboeken, memoires en een selectie van manuscripten en losse archiefstukken. De digitale kopieën zullen ter beschikking gesteld worden via de digitale versie van deze inventaris, opgeladen in de zoekrobot van het Rijksarchief (Search). (87)

Documenten met een verwante inhoud

Zoals vermeld bevat de collectie 'Dagboeken en manuscripten' zowel losse archiefstukken, documentatie als uitgegeven werken. Logischerwijs zijn er dan ook vormelijke, inhoudelijke en contextuele overlappingen met andere archieven en verzamelingen bewaard door zowel het CegeSoma als de overige afdelingen van het Rijksarchief.

In de eerste plaats moeten, in het algemeen, de archieven en documentatie vermeld worden van personen en families, verenigingen, instellingen, bedrijven enzoverder, voordien gekend in het CegeSoma onder hun referentie met prefix 'AA'. Het is evident dat ook in persoonsarchieven dagboeken, memoires en allerlei geschriften zullen terug te vinden zijn. Het archief van Ghislaine Carton de Wiart, de echtgenote van Brabants provinciegouverneur tijdens de Tweede Wereldoorlog Albert Houtart, bevat bijvoorbeeld meer dan vijftig dagboeken. (88) Daarnaast bestaan de meeste vroegere 'AA'-bestanden in essentie uit hetzelfde soort losse stukken die ook in deze collectie te vinden zijn, en in voorliggende inventaris bij onderdeel I.D. (Stukken van uiteenlopende aard) zijn gegroepeerd: brieven, aantekeningen, identiteitsbewijzen, activiteitenverslagen, enzoverder. Een bijzondere vermelding gaat evenwel uit naar de 'Verzameling gemicrofilmeerde archiefstukken, tijdschriften en efemera' van het CegeSoma (ref. 03157). Deze verzameling bevat gemicrofilmeerde memoires en dagboeken die aanvankelijk een 'JP'- of 'AB'-nummer droegen maar achteraf een referentie kregen met prefix 'AA MIC' of 'AB MIC' en apart werden bewaard. (89) In deze collectie bevindt zich overigens een microfilmkopie van enkele stukken beschreven in voorliggende inventaris. (90)
Een tweede vanzelfsprekend verwante bron zijn de archieven gevormd door het CegeSoma zelf. Zoals hoger vermeld is er in het bijzonder een overlapping met de reeksen analoge en digital born briefwisseling: de nrs. 1335-1376 in deze inventaris zijn in feite uit deze reeksen gehaald (of gereproduceerd). De onderzoeksactiviteiten van het Centrum gaven eveneens aanleiding tot de verzameling van vergelijkbaar bronnenmateriaal. Bepaalde enquêtes resulteerden in aparte collecties van (gekopieerde of originele) dagboeken, mémoires, relazen enzoverder - dit was het geval voor onder meer de bevragingen over de katholieke clerus tijdens de bezetting (91) en de Katholieke Arbeidersjeugd. (92) Het bestand 'CegeSoma. Enquête CRAB-RCBL' (ref. 2108 AA2469) bevat zelfs quasi uitsluitend stukken die oorspronkelijk in de hier beschreven collectie 'Dagboeken en manuscripten' waren geklasseerd. (93)
Ten derde bevat de bibliotheek van het CegeSoma een grote hoeveelheid al dan niet in eigen beheer uitgegeven werken, analoog aan degene beschreven in deze inventaris in onderdeel IV (Publicaties): (auto)biografieën, memoires, genealogieën, gelegenheidsuitgaves, historiografische literatuur, heemkundige publicaties, enzoverder. (94) Een bijzondere vermelding verdient het werk "Getuigen, een case-study over ego-documenten", geschreven door toenmalig NSGWOII-onderzoeker Gie van den Berghe. Deze bibliografische gids focust specifiek op al dan niet gepubliceerde zgn. 'egodocumenten' die verband houden met de ervaringen van Belgen in het concentrationaire universum van het Derde Rijk. (95)
Bovenstaande opmerkingen gelden eveneens voor de collecties van de overige bewaarplaatsen van het Rijksarchief. Dagboeken, memoires en allerhande geschriften zullen in de regel te vinden zijn in persoons- en familiearchieven. In heel wat Rijksarchieven worden daarnaast ad-hoc verzamelingen van losse archiefstukken bewaard onder titels als Algemeen Familiefonds, Verzameling 'Familiearchief', Collection de manuscrits et imprimés divers, enzoverder. Via de Search-databank kunnen de geïnventariseerde archieven bewaard door alle Rijksarchieven - met inbegrip dus van het CegeSoma - worden doorzocht. (96) Gezien de thematische focus van de hieronder beschreven stukken moeten in het bijzonder de documenten bijeengebracht door de Commissie voor de Oorlogsarchieven vermeld worden. Deze archieven, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, bevatten dagboeken, verslagen, geschriften en documentatie met betrekking tot de ervaringen tijdens de Eerste Wereldoorlog van vnl. burgers, militairen, politieke en krijgsgevangenen, ingezameld in het interbellum door deze commissie. (97) Ten slotte vermelden we nog de uitgebreide (centrale) bibliotheekcollectie van het Algemeen Rijksarchief. (98)
Vanzelfsprekend bewaren andere publieke en privaatrechtelijke archiefinstellingen en (in het geval van gepubliceerde 'egodocumenten') bibliotheken stukken die vormelijk, inhoudelijk of contextueel aansluiten bij de hier beschreven collectie. De gebruiker zal echter wat heuristische creativiteit aan de dag moeten leggen om het gewenste materiaal te vinden. De vindplaats en te hanteren zoekstrategie zullen immers sterk afhankelijk zijn van onder meer het type document (een origineel dagboek? uitgegeven memoires? manuscripten van toespraken?) of de achtergrond van de auteur en/of archiefvormer (een militair? hoge ambtenaar? heemkundige?). De databankvan Archiefpunt vormt in elk geval een eerste logische stap in het zoekproces, of toch voor wat betreft de instellingen met privaatrechtelijke archiefcollecties langs Nederlandstalige zijde. (99)

Bibliografie

s.n., Algemeen Letterkundig Lexicon, digitale uitgave op https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/ (laatst geraadpleegd op 27 februari 2024)
DE WEVER B. en ROMIJN P., Een gesprek met Rudi Van Doorslaer: over een halve eeuw oorlogshistoriografie en het CegeSoma in Journal of Belgian History, XLIX, 2019, 2/3, p. 210-221.
KESTELOOT C. en VAN DOORSLAER R., Le Centre de recherches et d'études historiques de la Seconde Guerre Mondiale (Bruxelles) in Bulletin de l'Institut d'Histoire du Temps Présent, 63, 1996, p. 39-48.
LAGROU P. en CONWAY M., José Gotovitch, 50 ans au coeur et aux marges de l'historiographie de la Belgique contemporaine in Journal of Belgian History, XLIX, 2019, 2/3, p. 222-248.
MARTIN D., Geschiedenis in het Centrum. 35 Jaar Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij, Brussel, 2004.
MARTIN D., Het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij in DENECKERE G. en DE WEVER B., Geschiedenis maken. Liber amicorum Herman Balthazar, Gent, 2003, p. 211-226.
MEYERS W., Het Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog te Brussel in AALDERS G. et al. (red.), Oorlogsdocumentatie '40-'45. Zesde jaarboek van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, Zutphen, 1995, p. 260-271.
MICHIELS K., Archivarissen en egodocumenten: wie de schoen past, trekt hem aan?; het uitwerken van een gids van de egodocumenten in het CegeSoma, masterproef, Brussel, 2017.
Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, Mededelingen, 1969-1991.
Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, '30-'50. Berichten van het Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, 1992-1997.
Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij, SOMA Berichtenblad, 1997-2012.
Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij, Cegesoma Berichtenblad, 2013-2014.
Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij, CegeSoma Info. Berichtenblad van het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij, 2015.
VAN DEN BERGHE G., Getuigen, een case-study over ego-documenten: bibliografie van ego-documenten over de nationaal-socialistische kampen en gevangenissen, geschreven of getekend door 'Belgische' (ex-)gevangenen: Belgen, personen die in België gedomicilieerd waren of verbleven, en andere uit België gedeporteerde personen, Brussel, 1995.
VAN DEN HEUVEL P., Geschiedenis van een Federale Wetenschappelijke Instelling: Het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA), masterproef, Gent, 2010.
WOUTERS N., The Second World War in Belgium: 75 years of history (1944-2019) in Journal of Belgian History, XLIX, 2019, 2/3, p. 12-81.

Beschrijvingsbeheer

De ordening, beschrijving (incl. algemene beschrijving van het archief) en verpakking van deze verzameling werd uitgevoerd door Gertjan Desmet in de loop van de periode juni 2022 - december 2023.
Deze inventaris is conform de ISAD(G)-beschrijvingsstandaard.

Télécharger l'inventaire publié- Download de gepubliceerde inventaris

Lijst van wet- en regelgeving met betrekking tot het NSGWOII en rechtsopvolgers (1967-2016)

Ministerieel besluit van 13 december 1967 tot oprichting bij het Algemeen Rijksarchief van een Navorsings- en Studiecentrum voor de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (B.S. 10 februari 1968)
Ministerieel besluit van 25 september 1968 tot wijziging van het ministerieel besluit van 13 december 1967 houdende oprichting bij het Algemeen Rijksarchief van een Navorsings- en Studiecentrum voor de geschiedenis van de tweede wereldoorlog (B.S. 28 januari 1969)
Koninklijk besluit van 28 november 1969 tot uitvoering van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders (B.S. 5 december 1969)
Ministerieel besluit van 3 november 1971 tot wijziging van de ministeriële besluiten van 13 december 1967 en 25 september 1968. - Navorsings- en Studiecentrum voor de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (B.S. 26 januari 1972)
Ministerieel besluit van 6 november 1972 betreffende de samenstelling van het wetenschappelijk comité van het Navorsings- en Studiecentrum voor de geschiedenis van de tweede wereldoorlog (B.S. 8 maart 1973)
Koninklijk Besluit nr. 504 van 31 december 1986 waarbij de onder de voor het Wetenschappelijke bevoegde minister ressorterende wetenschappelijke instellingen van de Staat opgericht worden als staatsdiensten met afzonderlijk beheer (B.S. 23 januari 1987)
Ministerieel besluit van 24 april 1989 tot wijziging van de ministeriële besluiten van 13 december 1967, 25 september 1968, 3 november 1971 en 21 juni 1978 houdende oprichting bij het Algemeen Rijksarchief van een Navorsings- en Studiecentrum voor de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (B.S. 2 juni 1989)
Ministeriel besluit van 4 april 1991 tot wijziging van de ministeriële besluiten van 13 december 1967, 25 september 1968, 3 november 1971, 21 juni 1978 en 24 april 1989 houdende oprichting bij het Algemeen Rijksarchief van een Navorsings- en Studiecentrum van de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (B.S. 31 juli 1991)
Ministerieel besluit van 21 maart 1993 betrekking hebbend op het Navorsings- en Studiecentrum voor de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (B.S. 1 juli 1993)
Wet van 24 december 1993 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 1994 (B.S. 10 februari 1994)
Koninklijk besluit van 9 december 1994 tot wijziging van het koninklijk besluit van 31 maart 1987 betreffende de groepering van de wetenschappelijke inrichtingen van de Staat, die ressorteren onder de beide Ministers van Onderwijs, en hun nadere organisatie als staatsdiensten met afzonderlijk beheer (B.S. 20 januari 1995)
Wet van 23 december 1994 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 1995 (B.S. 16 januari 1995)
Koninklijk besluit van 12 april 1995 tot erkenning van culturele instellingen voor de toepassing van artikel 104, 3°, d, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (B.S. 17 mei 1995)
Wet van 24 november 1995 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 1996 (B.S. 30 december 1995)
Koninklijk besluit van 5 juli 1996 tot wijziging van het koninklijk besluit van 28 november 1969 tot uitvoering van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders (B.S. 29 augustus 1996)
Wet van 16 december 1996 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 1997 (B.S. 12 maart 1997)
Ministerieel besluit van 10 januari 1997 tot omvorming van het Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in "Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (B.S. 1 maart 1997)
Koninklijk besluit van 27 juli 1997 tot wijziging van het koninklijk besluit van 1 februari 1993 tot bepaling van de bijkomende of specifieke opdrachten in de besturen en andere diensten van de ministeries en in sommige instellingen van openbaar nut (B.S. 23 augustus 1997)
Wet van 19 december 1997 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 1998 (B.S. 12 maart 1998)
Koninklijk besluit van 10 juni 1998 tot erkenning van culturele instellingen voor de toepassing van artikel 104, 3°, d, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (B.S. 5 augustus 1998)
Wet van 23 december 1998 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 1999 (B.S. 3 juni 1999)
Wet van 24 december 1999 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2000 (B.S. 16 maart 2000)
Ministerieel besluit van 3 maart 2000 tot vaststelling van het statuut, de opdrachten en de wijze van beheer van het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (S.O.M.A.) (B.S. 4 april 2000)
Wet van 22 december 2000 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2001 (B.S. 22 maart 2001)
Ministerieel besluit van 6 februari 2001 houdende oprichting van een basisoverlegcomité voor het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (S.O.M.A.) (B.S. 17 februari 2001)
Koninklijk besluit van 22 maart 2001 tot wijziging van het koninklijk besluit van 7 oktober 1996 tot oprichting van een college der hoofden van de federale wetenschappelijke instellingen die onderworpen zijn aan het gezag van de Minister tot wiens bevoegdheid het Wetenschapsbeleid behoort (B.S. 3 april 2001)
Wet van 24 december 2001 houdende de Algemene Uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2002 (B.S. 17 juli 2002)
Wet van 24 december 2001 houdende de Algemene Uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2002 (B.S. 29 januari 2002)
Programmawet (I) van 24 december 2002 (B.S. 31 december 2002)
Wet van 24 december 2001 houdende de Algemene Uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2002 (B.S. 31 januari 2003)
Wet van 8 mei 2003 betreffende de uitvoering van een wetenschappelijk onderzoek naar de vervolging en de deportatie van de joden in België tijdens de Tweede Wereldoorlog (B.S. 2 juni 2003)
Koninklijk besluit van 11 juli 2003 tot wijziging van het koninklijk besluit van 1 februari 1993 tot bepaling van de bijkomende of specifieke opdrachten in de besturen en andere diensten van de ministeries en in sommige instellingen van openbaar nut (B.S. 26 augustus 2003)
Koninklijk besluit van 30 juli 2003 tot wijziging van het koninklijk besluit van 28 september 1984 tot uitvoering van de wet van 19 december 1974 tot regeling van de betrekkingen tussen de overheid en de vakbonden van haar personeel (B.S. 29 september 2003)
Wet van 22 december 2003 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2004 (B.S. 12 februari 2004)
Koninklijk besluit van 7 juni 2004 tot instelling van een erediploma "Stad of Gemeente slachtoffer van oorlogsfeiten 1940-1945" met een bijpassend herinneringslint (B.S. 2 juli 2004)
Ministerieel besluit van 13 september 2004 tot wijziging van het ministerieel besluit van 17 mei 2000 tot benoeming van de leden van het beheerscomité van het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (SOMA) (B.S. 30 september 2004)
Wet van 27 december 2004 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2005 (B.S. 4 maart 2005)
Ministerieel besluit van 15 maart 2005 tot wijziging van het ministerieel besluit van 3 maart 2000 tot vaststelling van het statuut, de opdrachten en de wijze van beheer van het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (SOMA) (B.S. 4 april 2005)
Ministerieel besluit van 23 maart 2005 tot vaststelling van de tarieven voor prestaties geleverd door het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (SOMA) (B.S. 15 april 2005)
Ministerieel besluit van 10 mei 2005 tot verlenging van het mandaat van de leden van de Wetenschappelijke Commissie van het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (SOMA) (B.S. 23 mei 2005)
Ministerieel besluit van 18 mei 2005 tot wijziging van het ministerieel besluit van 3 maart 2000 tot vaststelling van het statuut, de opdrachten en de wijze van beheer van het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (SOMA) (B.S. 3 juni 2005)
Koninklijk besluit van 1 juli 2006 tot bepaling van het voorlopige verdelingsplan van de subsidies van de Nationale Loterij van het dienstjaar 2006 (B.S. 14 juli 2006)
Koninklijk besluit van 22 augustus 2006 tot wijziging van het KB/WIB 92 op het stuk van de aangifte in de bedrijfsvoorheffing (B.S. 28 augustus 2006)
Wet van 28 december 2006 houdende de Algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2007 (B.S. 9 maart 2007)
Wet van 2 februari 2007 houdende eindregeling van de begrotingen van de diensten van algemeen bestuur van de Staat van het jaar 2005 en van Staatsdiensten met afzonderlijk beheer van voorgaande jaren (B.S. 14 maart 2007)
Koninklijk besluit van 12 september 2007 tot bepaling van het definitieve verdelingsplan van de subsidies van het dienstjaar 2006 van de Nationale Loterij (B.S. 12 oktober 2007)
Huishoudelijk reglement van 7 april 2008 van het beheerscomité van het SOMA (B.S. 4 juli 2008)
Wet van 1 juni 2008 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2008 (B.S. 7 juli 2008)
Wet van 13 januari 2009 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2009 (B.S. 13 februari 2009)
Ministerieel besluit van 10 maart 2009 tot verlenging van het mandaat van de leden van het Beheerscomité van het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (SOMA) (B.S. 20 maart 2009)
Wet van 10 november 2009 houdende eindregeling van de begrotingen van de diensten van algemeen bestuur van de Staat van het jaar 2007 en van Staatsdiensten met afzonderlijk beheer van voorgaande jaren (B.S. 5 februari 2015)
Wet van 23 december 2008 houdende de Algemene Uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2010 (B.S. 3 februari 2010)
Ministerieel besluit van 10 januari 2010 tot wijziging van het ministerieel besluit van 10 maart 2009 tot verlenging van het mandaat van de leden van het Beheerscomité van het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (SOMA) (B.S. 22 januari 2010)
Ministerieel besluit van 13 december 2010 tot wijziging van het ministerieel besluit van 10 maart 2009 tot verlenging van het mandaat van de leden van het Beheerscomité van het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (SOMA) (B.S. 21 december 2010)
Wet van 30 mei 2011 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2011 (B.S. 16 juni 2011)
Ministerieel besluit van 2 december 2011 tot wijziging van het ministerieel besluit van 10 maart 2009 tot verlenging van het mandaat van de leden van het Beheerscomité van het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" (SOMA) (B.S. 14 december 2011)
Wet van 16 februari 2012 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2012 (B.S. 9 maart 2012)
Wet van 4 maart 2013 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2013 (B.S. 15 maart 2013)
Wet van 19 december 2013 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2014 (B.S. 27 december 2013)
Wet van 19 december 2014 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2015 (B.S. 29 december 2014)
Ministerieel besluit van 14 september 2015 houdende toekenning van een uitzonderlijke dotatie voor bepaalde federale wetenschappelijke instellingen en het Studie- en Documentatiecentrum "Oorlog en Hedendaagse Maatschappij" voor eenmalige investeringen (B.S. 5 oktober 2015)
Wet van 25 november 2015 houdende eindregeling van de begrotingen van de diensten van algemeen bestuur van de Staat van het jaar 2010 en van Staatsdiensten met afzonderlijk beheer van voorgaande jaren (B.S. 17 december 2015)
Wet van 18 december 2015 houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2016 (B.S. 30 december 2015)
Programmawet (II) van 26 december 2015 (B.S. 30 december 2015)
Koninklijk besluit van 23 mei 2016 tot bepaling van de nadere regels voor de integratie van het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (CEGESOMA) in het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën (B.S. 8 juni 2016)
Ministerieel besluit van 19 augustus 2016 tot wijziging van het ministerieel besluit van 9 juni 2011 tot vaststelling van het organogram van het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën (B.S. 29 augustus 2016)

Lijst van afkortingen

Afkortingen

Concordans

Concordans

1Fotokopie van "Journal de nos impressions pendant la guerre", dagboek van een anonieme auteur voor de periode 26 juni 1914 - 31 oktober 1915. 1914-1915.1 pak
2Fotokopie van een transcriptie door een zekere mevrouw Vielz van "Notre exode en France du 17 mai au 29 juillet 1940. Carnet de route d'une réfugiée", haar dagboek voor de periode 10 mei - 29 juli 1940. [jaren 1940?].1 omslag
3Fotokopie van "België in de oorlog 1940/45. Oorlogsdagboek. De goei of de slechte", dagboek in kroniekvorm van een anonieme auteur voor de periode ca. 5 mei 1940 - 20 augustus 1944. [1940-1944?].1 katern
4Afschrift van "7/III/4 A. Journal de campagne", velddagboek door een anonieme militair, voor de periode 10-28 mei 1940. [1940?].1 stuk
5Dagboek van een anonieme vrouw voor de periode 10 mei - 6 augustus 1940. 1940.1 deel
6Fotokopie van het dagboek van een zekere dokter Bernaerts voor de periode 14 mei - 1 juli 1940. Met bijlagen. 1940.1 omslag
7Dagboek van een anonieme seminarist voor de periode 15 mei - 14 augustus 1940. 1940.1 deel
8Fotokopie van het dagboek van een anonieme vrouw voor de periode 10 mei - 18 juni 1940. 1940 (1981).2 stukken
9Dagboek van een anonieme auteur voor de periode 9 september 1941 - 11 augustus 1943. Met bijlagen. 1941-1943.1 deel
10Dagboek van een anonieme auteur (mogelijk Jean Jaune) voor de periode 10 april - september 1944. [1944].1 katern
11Gedeeltelijk dagboek van een anonieme auteur voor de periode 13-26 augustus 1944. 1944.1 omslag
 1228 augustus 1944 - 17 augustus 1945.1 omslag
 1318 augustus 1945 - 17 augustus 1946.1 omslag
 1418 augustus 1946 - 22 augustus 1947.1 omslag
15Afschrift van "Dagboek geschreven in Duitschland vanaf 1942", dagboek van een anonieme auteur voor de periode 9 februari - 28 juni 1943. [jaren 1960-1990?].1 katern
16Dagboek, voor de periode 9 september - 1 oktober 1962, van een anonieme man (mogelijk J. Nuyts) gearresteerd naar aanleiding van een protestactie tegen het gebruik van het Frans bij katholieke diensten te Antwerpen. 1962.1 deel
17Transcriptie, door een anonieme redacteur, van het dagboek van een anonieme Vlaamse Oostfronter, voor de periode 28 december 1944 - 22 september 1945. [jaren 1970-1980?].1 stuk
18Transcriptie, door een anonieme redacteur, van "Fuite et retour pendant la guerre 1940" (alsook de bijlage "Voyage: Paris - Bruxelles. Dommages de guerre"), dagboek van een zekere juffrouw Cruysmans voor de periode 10 mei - 23 juli 1940. [1974?].2 stukken
19Transcriptie, door Jacques Wynants, van het dagboek van een zekere soldaat Depouhon voor de periode 9-22 mei 1940. (1939) [1978?].2 stukken
20Transcriptie, door Robert Abs, van zijn dagboek voor de periode 15 mei - 23 juli 1940. [jaren 1970?].1 stuk
21Fotokopie van het dagboek van Joseph Adam voor de periode 10 mei - 4 juli 1940. 1940.1 stuk
22"Storm over het Noorden", door Karel Aernoudts bewerkte transcriptie van zijn dagboek voor de periode 1 september 1944 - 3 november 1944. [1969?].1 katern
23Fotokopie van een transcriptie, wellicht door R. Anciaux, 58ste Linieregiment, van zijn velddagboek "Carnet de campagne et de captivité" voor de periode 10 mei - 14 juli 1940. [1991?].1 omslag
 2426 september 1936 - 19 februari 1937. 1936-1937.1 katern
 257 april - 6 juli 1937. 1937.1 katern
 266 juli 1937 - 4 september 1938. 1937-1938.1 deel
 2712 september 1938 - [7 oktober?] 1940. 1940 [jaren 1990?].1 deel
 28[8 oktober?] 1940 - 13 mei 1942. 1940-1942.1 deel
 2913 mei 1942 - [14 februari?] 1943. 1942-1943.1 katern
 306 juli - 28 oktober 1944. 1944 (1994).1 katern
 3120 december - 23 december 1944. 1944 (1990).1 deel
 3223-26 december 1944. 1944.1 katern
 338 januari - 21 maart 1945. 1945 (1994).1 deel
 34Transcripties, aantekeningen en andere stukken betreffende in de dagboeken beschreven gebeurtenissen en plaatsen. 1985-1999.1 omslag
35"Evacuation d'un petit village en France. Les Deux Villes par Carignan", door Robert Aiguille handgeschreven uittreksel, betreffende de periode 10-24 mei 1940, uit het dagboek van zijn echtgenote Hélène Bachelart. 1974.1 stuk
312Fotokopie van "De la détention..vers la liberté!", een door haar dochter Huguette bewerkte en van een inleiding voorziene transcriptie van het dagboek van Alice Baetslé voor de periode 13 april - 12 mei 1945. [1975].1 stuk
36Afdrukken van door een anonieme redacteur bewerkte transcripties van het "Carnet d'évacuation" (voor de periode 10 mei - 21 augustus 1940) en het "Carnet de guerre" (voor de periode 6 januari - 21 juli 1945) van Jacques Bertrand, 1ste Bataljon Genie, 2de compagnie. [jaren 2000].2 stukken
 3716 november 1939 - 29 februari 1940. 1939-1940.1 deel
 381 maart - 8 mei 1940. 1940.1 deel
39Fotokopie van een transcriptie door A. Biets, 3de Regiment Lansiers, van zijn velddagboek "Journal de route d'un soldat du 3ème Lanciers", voor de periode 10-28 mei 1940. [1940?].1 omslag
40Transcriptie (vermoedelijk door de auteur zelf) van het velddagboek van Armand Blanche, 3de Legerdivisie, Compagnie Getrokken C47, voor de periode 10-28 mei 1940. [jaren 1960-2000?].2 stukken
41Afschrift door August Bogaert van zijn dagboek voor de periode 15 mei - 9 juli 1940. [jaren 1970-1980?].1 stuk
42Afdruk van een transcriptie, door Vincent Bourgois, Henri Neybergh en een anonieme derde redacteur, van "Journal d'un Pekin refugié en France, 14 mai 1940 - 29 Août 1940", dagboek van Emmanuel Bourgois voor de periode 10-29 mei 1940. 1995.1 stuk
43Fotokopie van "Récit des évenements de guerre par un témoin, du 10 mai 1940 jour de l'invasion de la Belgique", dagboek van P[aul?] Bribosia voor de periode ca. 10 mei 1940 - 31 mei 1944. 1940-1944.1 pak
 44Deel I. 10 mei - 31 december 1940.1 deel
 45Deel II. 1 januari- 31 december 1941.1 deel
 46Deel III. 1 januari - 31 december 1942.1 deel
 47Deel IV. 1 januari - 31 december 1943.1 deel
 48Deel V. 1 januari - 31 december 1944.1 deel
 49Deel VI. 1 januari - 26 juli 1945.1 deel
50"Journal de campagne", dagboek van Eugène Burette, toenmalig ambtenaar bij het Ministerie van Openbare Werken en Werkverschaffing, voor de periode 24 september 1938 - 12 juli 1940. 1938-1940 [jaren 1950-1980?].2 stukken
51Fotokopie van "L'exode d'une famille belge en mai 1940..", door leraar Jean-Charles Burkel (alias 'Jean-Charles Yenic') bewerkte transcriptie van zijn dagboek voor de periode 11 mei - 29 juni 1940. 1974.2 stukken
52Afdruk van een digitale kopie van het dagboek van Bernard Cambien voor de periode 17 mei - 14 oktober 1940. [jaren 1990-2000].1 omslag
 20489 oktober 1914 - 9 mei 1915.869 MB
 20491 januari - 30 april 1916.393 MB
 205012 mei - 6 oktober 1916.471 MB
 205124 september 1918 - 15 november 1918.550 MB
 2052Militair logboek van het 10de Artillerieregiment voor de periode 14 september - 16 december 1918. 1918.131 MB
 2053[1914-1918?].201 MB
 2054[1914-1918?].353 MB
 2055Briefwisseling. 1915, 1918.127 MB
 2056Portretten en groepsfoto's, alsook foto's van scènes aan en achter het front, voornamelijk rond De Panne, Ramskapelle (Nieuwpoort), Booitshoeke en Bray-Dunes. 1916.80 MB
53Fotokopie van het dagboek van Joseph Closset voor de periode 10 mei 1940 - 3 oktober 1942. 1940-1942.1 omslag
54Fotokopie van "De notre mieux. Journal de Guerre. Pour les personnes de ma famille qui pendant cette guerre sont restée en Belgique", dagboek van Anne-Marie Collard voor de periode 10 mei 1940 - 11 april 1941. 1940-1941 [1999].1 omslag
55Transcriptie door een anonieme redacteur van "Trente-neuf-quarante", velddagboek van Emile Collart, vermoedelijk 7de Infanteriedivisie, voor de periode 1 september 1939 - 23 augustus 1940. Met bijlagen. (1940) [1988?].1 omslag
56"Journal de campagne", dagboek van Georges Colman voor de periode 9 mei - 20 augustus 1940. 1940.1 katern
57"Carnet de campagne, 1940. Prévôté III C.A.", velddagboek van majoor Ferdinand Coppenolle, provoost van het IIIde Legerkorps, voor de periode 10 mei - 3 juni 1940. 1940 (1945-1946).1 omslag
58Fotokopie van een door een anonieme redacteur bewerkte transcriptie van het dagboek van abbé Gérard Coulon, voor de periode 28 december 1942 - 10 mei 1945. 1996.1 omslag
59Fotokopie van passages uit het dagboek van Jean Dal, toenmalig medewerker van advocaat Jacques Veldekens, voor de periode 28-30 september 1940. 1940.1 omslag
 60"Journal de Campagne", velddagboek voor de periode 9-29 mei 1940. (1937-1939) 1940.1 deel
 61Losse archiefstukken voornamelijk betreffende zijn dienst in het Belgisch leger en zijn latere krijgsgevangenschap. 1933-1944.1 omslag
 625 augustus - 31 december 1914. 1914 (1921).1 katern
 6315 maart 1915 - 25 april 1916. 1915-1916 [1919?].1 deel
 6426 april 1916 - 22 november 1917. 1916-1917.1 deel
 6523 november 1917 - 30 augustus 1919. 1917-1919.1 katern
 6618 september - 24 december 1919. 1919 [1922?].1 deel
 671 januari 1940 - 7 augustus 1941. 1940-1941.1 deel
 20571 januari - 31 maart 1917.29 MB
 20581 april - 30 juni 1917.33 MB
 20591 juli - 30 september 1917.38 MB
 20601 oktober - 31 december 1917.39 MB
 20611 januari - 31 maart 1918.39 MB
 20621 april - 30 juni 1918.31 MB
 20631 oktober - 30 oktober 1918.10 MB
 2064Aantekeningen van adressen van personen, van contacten binnen legereenheden en inzake belangrijke gebeurtenissen tijdens zijn dienst aan het front. [1918].11 MB
68Afdruk van een digitale kopie van een transcriptie door Pierre de Duve, krijgsgevangene, van zijn dagboek voor de periode 18 september 1944 - 5 mei 1945. [jaren 1990-2010].1 omslag
69Transcriptie door een anonieme redacteur van "Mon journal. 10 mai - 6 septembre 1940", dagboek van Louis de Ghellinck voor de periode 10 mei - 6 september 1940. [jaren 1970-1974?].1 stuk
 7019 augustus - 4 oktober 1940.1 katern
 715 oktober - 29 november 1940.1 katern
72Fotokopie van een afdruk van "Oorlog 1940", door Jaak Witters bewerkte en uitgebreide transcriptie van het dagboek van Guillaume Dessers, voor de periode 10 mei - 13 december 1940. 2007.1 omslag
73Fotokopie van het dagboek van Georges Dejardin, schoolhoofd te Felenne-Beaurain, voor de periode ca. september 1938 - 9 mei 1945. 1938-1945 [jaren 1970-1990?].1 omslag
 741 september 1943 - 16 september 1944 (bladzijden 1-185). 1977-1987.1 omslag
 7516 september 1944 - 31 augustus 1945 (bladzijden 186-388). (1943-1944) [1977-1987?].1 omslag
76"La Guerre contres les Dictatures. Agenda des années 1939, 1940, 1941 et 1942", aantekeningen door Robert Dekoninck, ambtenaar bij de Dienst Bevolking van de gemeente Elsene, waaronder een dagboek voor de periode 14 januari 1939 - 31 juli 1942. 1939-1942 (1950).1 omslag
77Transcriptie door een anonieme redacteur van het dagboek van Emile Delaunois, gevangene in het Lager Ellrich, voor de periode 3-19 april 1944. [jaren 1970-1981?] (1981).1 omslag
 7822 juni - 13 augustus 1943.1 katern
 7921 augustus 1943 - 2 februari 1944.1 katern
 804 februari - 21 mei 1944.1 katern
 8121 mei - 1 juli 1944.1 katern
 824 juli 1944 - 6 september 1944.1 katern
 83Paspoort. 1948-1950.1 katern
 84Typoscripten van vlugschriften geschreven onder het pseudoniem 'BELGA'. [1941-1943?].1 omslag
 85Typoscripten van vlugschriften betreffende reacties van het episcopaat in Nederland en België. 1943.2 stukken
 86Omzendbrieven en vlugschriften inzake de houding van Leopold III gedurende de oorlog. 1940-1944.1 omslag
 87Verzamelde clandestiene periodieken. [1942-1945].1 omslag
88Fotokopie van "La Campagne des 25 jours 10 mai - 4 juin 1940 accomplie par les Frères Étudiants & Novices de La Sarte", (gedeeltelijk getranscribeerd?) dagboek van Albert-M. Denis voor de periode 10 mei - 15 juni 1940. (1934- 1940) 1975.1 omslag
89Fotokopie van een (vermoedelijke) transcriptie door Jacques-Robert Derkenne, reservegarnizoen van het Fort van Barchon, van "Campagne 1940. Fort de Barchon. Équipe de Réserve", zijn velddagboek voor de periode 10 mei - 20 augustus 1940. [jaren 1950-1990?].1 stuk
90Fotokopie van het dagboek van Pierre Derriks, ere-arrondissementscommissaris te Tongeren, voor de periode 9 mei - 12 oktober 1940. 1940 (1958).1 omslag
91"Odyssée d'officiers de l'Oflag IIA à la fin d'avril 1945", transcriptie door Robert Desmet, ere-generaal-majoor vlieger, van (onderdelen van?) zijn dagboek voor de periode 24-29 april 1945. [jaren 1940-1970?].1 stuk
92Dagboek van Richard Deschuyteneer, politieagent uit Elsene en voormalig gevangene van het concentratiekamp te Sachsenhausen, voor de periode 24 april - 26 mei 1945. 1945 [jaren 2000-2010?].1 deel
93Transcriptie door zijn dochter van "Promenade en uniforme", velddagboek van René Dethier, 2de peloton, 5de eskadron van het 7de Gemotoriseerd Regiment, voor de periode 10 mei - 19 augustus 1940. (1940) 1969.1 omslag
94"Met N.S.J. Vlaanderen naar Duitschland", dagboek van Lambert Detroz voor de periode 13 augustus - 18 september 1941. 1941.1 deel
 9528 mei 1940 - begin juni 1944.1 katern
 96Begin juni 1944 - 14 augustus 1945.1 katern
97Fotokopie van het dagboek van Marcel Devienne voor de periode 10 oktober - 1 december 1942. 1940 [jaren 2000?].2 stukken
98Fotokopie van het dagboek van Simonne Devillers voor de periode eind november 1941 - 28 oktober 1942, alsook van andere archiefstukken betreffende haar inzet voor ontsnappingslijnen via Frankrijk. 1941-1946.1 omslag
99Fotokopie van een transcriptie van het dagboek van Marcel Dewaele voor de periode 30 mei 1940 - 7 mei 1945, bewerkt en van een inleiding voorzien door Roger Vanhecke. [na 1988].1 katern
 10021 januari - 21 augustus 1934. 1934 (1940-1941).1 deel
 10126 augustus 1934 - 29 augustus 1935. 1934-1935.1 deel
 1024 september 1935 - 18 januari 1937. 1935-1937.1 deel
 1034 februari 1937 - midden augustus 1939. 1937-1939 (1940).1 deel
 104Mei 1939 - april 1941. 1939-1941.1 deel
 1059 oktober - begin november 1940. 1940.1 katern
 1065 november - 18 december 1940. 1940.1 katern
 10723 december 1940 - 2 februari 1941. 1940-1941.1 katern
 1089 februari - 26 maart 1941. 1941.1 katern
 10928 maart - midden september 1941. 1941.1 deel
 11024 september 1941 - eind maart 1942. 1941-1942.1 deel
 111Eind maart - begin mei 1942. 1942.1 katern
 11210 mei - 24 juni 1942. 1942.1 katern
 11325 juni - 17 juli 1942. 1942.1 katern
 11424 juli - 25 augustus 1942. 1942.1 katern
 11526 augustus - 30 september 1942. 1942.1 katern
 116Deel I. 23 november 1942 - 3 januari 1943. 1942-1943.1 katern
 117Deel II. [Januari 1943?]. (1941) [1943?].1 katern
 118Deel III. 17 januari - 13 november 1943. 1943.1 katern
 119Deel IV. 30 januari - 1 april 1943. 1943.1 katern
 120Deel V. 3-25 april 1943. 1943.1 katern
 121Deel VI. 25 april - 27 juni 1943. 1943.1 katern
 122Deel VII. 1 juli - 5 september 1943. 1943.1 katern
 123Deel VIII. 7 september - 26 oktober 1943. 1943.1 katern
 124Deel IX. 28 oktober 1943 - begin januari 1944. 1943-1944.1 katern
 125Deel X. 10 januari - 27 maart 1944. 1944.1 katern
 126Deel XI. 29 maart - 21 mei 1944. 1944.1 katern
 127Deel XII. 27 mei - 8 juli 1944. 1944.1 katern
 128Deel XIII. 8 juli - 7 augustus 1944. 1944.1 katern
 129Deel XIV. 7 augustus - 12 september 1944. 1944.1 katern
 130Deel XV. 13 september - 24 oktober 1944. 1944.1 katern
 131Deel XVI. 24 oktober - 16 december 1944. 1944.1 katern
 132Deel XVII. 16 december 1944 - 21 september 1945. 1944-1945.1 katern
 13328 januari - 5 februari 1944. 1944.1 katern
 1347-29 februari 1944. 1944.1 katern
 135Deel XVIII. 25 september 1945 - 21 februari 1946. 1945-1946.1 katern
 136Deel XIX. 25 februari 1946 - juni 1946 en 10-12 juli 1948. 1946, 1948 (1949).1 katern
 137Deel XX. 4 augustus 1946 - oktober 1951. 1946-1950.1 katern
 138Deel XXII. 28 september 1957 - 23 mei 1959. 1957-1959 (1962).1 katern
 139[Deel XXIII?]. 20 oktober 1959 - begin mei 1962. (1929) 1959-1960 (1962-1972).1 katern
 140Typoscript van het relaas "Exode 1940". [jaren 1970?].1 stuk
 141Transcripties, door een onbekende redacteur, van (onderdelen van) de dagboeken geschreven in Lyon in de jaren 1940-1942. [jaren 1990].1 pak
142Afdruk van een digitale kopie van het velddagboek van adjudant Gustave Engels voor de periode 9 mei - 13 juni 1940. [jaren 1990-2000].1 stuk
143"Journal de Guerre", velddagboek van Raymond Fielz, 1ste Wielrijderseskadron van de 17de Infanteriedivisie en 1ste Regiment Gidsen, voor de periode 10 mei - 4 juni 1940. (1934-1939) 1940 (1941-1947).1 omslag
144Fotokopie van "Retour d'exil", (mogelijk een later afschrift van het) dagboek van Camille François voor de periode 15 april - 21 mei 1945. [1945?].1 omslag
145Fotokopie van "Trois mois de captivité en France", wellicht een later afschrift van het dagboek van Jean-Baptiste François voor de periode 16 april - 18 juli 1917. [jaren 1917-1973?].1 omslag
146Afdruk van een transcriptie van het dagboek van Georges Gay voor de periode 25 september 1938 - 10 juli 1942, bewerkt en van een inleiding voorzien door zijn dochter Marie-Jeanne. 2005.1 stuk
147Fotokopie van "Panique en Occident ou Mon évacuation", door L[ouis?] Genty bewerkte transcriptie van zijn dagboek voor de periode 14 mei - 16 augustus 1940. [jaren 1940?].1 stuk
148Fotokopie van transcripties van onderdelen betreffende de Eerste en Tweede Wereldoorlog, geselecteerd door Janine Labé-Dupont uit de dagboeken van haar moeder Adèle Gérard. 1990.1 omslag
 14910 mei - 31 december 1940 (bladzijden 1-192).1 omslag
 1501 januari - 31 december 1941 (bladzijden 193-428).1 pak
 1511 januari - 31 december 1942 (bladzijden 429-657).1 pak
 1521 januari - 31 december 1943 (bladzijden 1-273).1 pak
153Fotokopie van het velddagboek van Raoul Ghion, werkzaam bij het bureau du Trésorier van de Rijkswacht, voor de periode 10 mei - 7 oktober 1940. 1940 [jaren 1940-1950].1 omslag
 15416 mei 1941 - 6 januari 1942.1 deel
 1551 januari - 3 juni 1942.1 deel
156Fotokopie van een transcriptie, door een anonieme redacteur, van het dagboek van Jean Gorissen voor de periode 10 mei - 13 augustus 1940. [1986?].1 stuk
157Fotokopie van het dagboek van Gérard Greindil voor de periode 18 juli 1942 - 10 november 1944. 1942-1944.1 omslag
 1582 juli 1942 - 9 februari 1943.1 katern
 15924 februari - 18 maart 1943.1 katern
 16021 maart - 13 juni 1943.1 katern
 16114 juni 1943 - 16 mei 1944.1 katern
 162Aantekeningen. [1942-1945].1 katern
 163Kladversies van uitgaande brieven alsook aantekeningen betreffende ontvangen brieven en pakjes. [1943].1 katern
 164Aantekeningen gemaakt bij het spelen van het gezelschapsspel 'zeeslag'. [1943].1 katern
1610Fotokopie van een transcriptie, door zijn niet nader geïdentificeerde dochter of zoon, van het velddagboek van reserve-onderluitenant Marc Hannotte voor de periode 10-31 mei 1940. [jaren 1941-1988?].1 stuk
165Fotokopie van "Les premiers jours de guerre 1940 à Dolembreux", dagboek van pastoor Joseph Hanssen voor de periode 10 mei - 26 augustus 1940. Met bijlage. 1940.1 omslag
166Afdruk van een transcriptie (met inleiding) door Arthur Haulot van zijn "Journal de camp. Dachau. Janvier 1943 - Juin 1945", voor de periode 13 januari 1943 - 20 december 1945. 1970.1 stuk
2067Digitale kopie van "Ma campagne de 1914-15", dagboek van onderwijzer Jean Laruelle voor de periode 31 juli 1914 - 5 februari 1917. 1915-1917.3,1 GB
 168"Berlijns Dagboek 1945. Deel 1". [jaren 1980-1990?] (1991).1 katern
 169"Berlijns Dagboek 1946. Deel 2". [jaren 1980-1990?].1 katern
170Dagboek van Benjamin Hermelin, voormalig gevangene van de concentratiekampen te Gurs en Buchenwald, voor de periode 9 augustus 1942 - 15 augustus 1943. 1942-1943 (1944).1 omslag
171Dagboek van militair Adolphe Houba voor de periode 24 juli - 30 december 1917 en ca. 18 november 1918 - 28 september 1919. (1916) 1917-1919.1 omslag
172Fotokopie van het dagboek van Gerard Ingelbeen, VNV-oorlogsburgemeester van Dadizele, voor de periode 10 september 1944 - 11 juli 1947. 1944-1947.1 pak
 2068Juli-augustus 1914.29 MB
 2069Augustus 1914 - 6 januari 1915.49 MB
 2070December 1914 - juni 1915.39 MB
 2071Juli 1915 - januari 1916.36 MB
 2072Februari-juni 1916.34 MB
 2073Juni 1916 - oktober 1917.94 MB
 2074November 1917 - maart 1918.30 MB
 2075Maart-juli 1918.30 MB
 2076Juli-december 1918.56 MB
 2077Afschriften van Duitse affiches met berichten over het verloop van de oorlog. [1914-1915?].9 MB
 2078Nota, door een anonieme auteur, met biografische en genealogische informatie inzake Henri Jamin en de familie Jamin-Winandy. [2012?].2 MB
173Afdruk van een transcriptie, door een anonieme redacteur, van het dagboek van Hadelin Kervyn de Meerendré voor de periode 10 mei - 24 juni 1940. 2016.1 stuk
 1741 januari - 31 december 1938.1 deel
 1751 januari 1940 - 31 januari 1941.1 deel
 1761 januari - 31 december 1941.1 deel
 1771 januari - 31 december 1942.1 deel
 1781 januari - 31 december 1943.1 deel
 1791 januari - 31 december 1944.1 deel
 1801 januari - 29 december 1945.1 deel
 181Lijst van (vermoedelijke) textielbedrijven, met index. [1939?].1 deel
 182Betreffende de medesoldaten in zijn eenheid en in zijn onmiddellijke omgeving in de krijgsgevangenenkampen. [1940-1945?].1 omslag
 183Betreffende liedjesteksten, schematische overzichten van de kamerindeling en een historiek van de campagne van mei 1940. [1940-1941].1 katern
 184Betreffende liedjesteksten en zelfgemaakte benodigdheden voor het gezelschapsspel Monopoly. [1940-1941?].1 katern
 185Staat betreffende in krijgsgevangenschap opgevoerde theaterstukken. [1944?].1 katern
 186Ingekomen brieven van R. Dandois, directeur van de bibliotheek van het Ministerie van Landsverdediging. 1948, 1953.1 omslag
 187"In het land van sosialistise [sic] kapitalist", dagboek voor de periode 4 mei 1943 - 30 december 1944. 1943-1944.1 deel
 188Fotokopie van "Dagboek van een gedeporteerde. Berlijn gedurende de oorlogsjaren", door zijn kinderen en kleinkinderen samengevatte en bewerkte transcriptie. Met bijlagen. [1943?] [jaren 1990?].1 omslag
2079Digitale kopie van het dagboek van Dieudonné Lambrecht voor de periode 12 maart - 30 juni 1899. 1899.150 MB
189Fotokopie van een transcriptie, door een anonieme redacteur, van het velddagboek van korporaal Emile Lecocq, 3de Regiment Jagers te Voet, voor de periode 2 juni 1915 - 19 februari 1919. (1891-1921) [jaren 1950-1990?].1 omslag
190Afdruk van een digitale kopie van (een deel van?) het dagboek van Maurice Lecocq voor de periode 7 augustus 1915 - 18 april 1916. [jaren 1990-2000].1 omslag
191Fotokopie van het dagboek van J. Leens voor de periode 14 juli 1942 - 4 mei 1943. 1942-1943 (1992).2 stukken
 19210 mei - 31 december 1940.1 deel
 1931 januari - 18 december 1941.1 deel
 194"Journal de guerre. 1940. 41. 42. Considérations personnelles.", memoires. [ca. 1942-1947?].1 deel
 195Ingekomen brieven en andere stukken. 1941-1946.1 omslag
 196Stukken betreffende zijn civiele pilotencarrière en dienst bij de Belgische luchtmacht. 1939-1943.1 omslag
 197Losse stukken, voornamelijk gevormd of verzameld tijdens zijn carrière voor de RAF. 1943-1946.1 omslag
 198Portretten en andere foto's van Lejeune, voornamelijk betreffende zijn opleiding aan de Vliegschool te Wevelgem. 1940-1947.1 omslag
 199Archiefstukken van de familie Lejeune, voornamelijk betreffende het overlijden van Olivier Lejeune bij een vliegtuigongeval. 1917-1947.1 omslag
200Fotokopie van "Charleroi pendant le grand blocus (26 juin 1917 - 21 nov. 1917) II", dagboek van Alfred Lemaire, jezuïet en leerkracht aan het Collège de Charleroi, voor de periode 24 september - 21 november 1917. 1917.1 omslag
201Dagboek van Victor Marchal voor de periode 20 maart 1943 - 6 juni 1944. 1943-1944 (1975).1 omslag
 2021 januari 1942 - 21 juli 1944.1 katern
 20321 juli - 29 november 1944.1 katern
 204Stukken betreffende zijn militaire dienst, alsook zijn verzetsactiviteit bij het Onafhankelijkheidsfront. 1937-1949.1 omslag
205"Journal de Captivité", dagboek van Albert Maurice, krijgsgevangene, voor de periode 18 juni 1940 - 3 februari 1943. Met bijlagen. 1940-1943 (1983).1 deel
206"België in de oorlog 1940-1945", (vermoedelijk een transcriptie van een) dagboek in kroniekvorm voor de periode 22 mei 1940 - 2 september 1944 door Frans Meyers, tijdens de oorlog aangesloten bij het Geheim Leger. 1939-1944 (1967, 1979).1 omslag
 207Deel II. 27 maart - 29 april 1941. 1941.1 deel
 208Deel III. 30 april - 30 juni 1941. 1941.1 deel
 209Deel IV. 1 juli - 1 oktober 1941. 1941.1 deel
 210Deel V. 2 oktober - 26 december 1941. 1941.1 deel
 211Deel VI. 27 december 1941 - 21 maart 1942. 1941-1942.1 deel
 212Deel VII. 22 maart - 30 april 1942. 1942.1 katern
 213Deel VIII. 1 mei - 31 december 1942. 1942.1 deel
 214Deel IX. 1 januari - 30 september 1943. 1943.1 deel
 215Deel XI. 1 augustus 1944 - 30 april 1945. 1944-1945.1 deel
 216Deel XII. 1 mei - 14 augustus 1945. 1945 (1966-1969).1 deel
 2171 februari - 3 april 1942. 1942.1 katern
 2187 december 1942 - 11 oktober 1944. 1942-1944.1 katern
 ---25 oktober 1944 - 11 mei 1945. 1944-1945.
219"Journal de mon temps de soldat", dagboek van André Miquel voor de periode 13 januari 1945 - 16 maart 1946. 1945-1946 (1986-1987).1 omslag
220Fotokopie van het dagboek van (vermoedelijk) H.V. Moonens, voor de periode 12-24 mei 1940. 1940.1 omslag
221Dagboek van Joseph-Jean Muschs voor de periode 28 mei - 24 juli 1940. [1939?] 1940.1 omslag
222Fotokopie van "Journal de guerre", dagboek voor de periode 10 mei - 11 juli 1940, wellicht van Marcel Navez, adjunct-politiecommissaris te Charleroi. 1940 [1974?].1 omslag
2084Digitale kopie van het dagboek van Maria Opdebeeck voor de periode 12 oktober 1944 - 26 mei 1946, geschreven onder de vorm van brieven aan haar echtgenoot Robert Mussche, verzetsstrijder opgesloten in het concentratiekamp van Neuengamme en omgekomen op de Cap Arcona. 1944-1946.811 MB
223Dagboek van abbé Julien Pardonge voor de periode 10 mei - 26 augustus 1940. 1940.1 katern
224Afdruk van een transcriptie, door Marianne Parmantier, van het dagboek voor de periode 8-23 september 1944 van de familie Parmantier (voornamelijk Emile Parmantier en zijn niet nader geïdentificeerde echtgenote Loulou). 2003.1 stuk
225Afdruk van een door Roger Milewski bewerkte transcriptie van het dagboek van Théophile Piette, 6de Regiment Ardense Jagers, voornamelijk voor de periode 10-28 mei 1940. [2009?].1 stuk
226"Mon Journal de Campagne 1940. 9/5-7/6", velddagboek van Fernand Prickartz, voor de periode 9 mei - 7 juni 1940. Met bijlagen. 1940 [1977?].1 omslag
227Afdruk van een transcriptie, door een anonieme redacteur, van het dagboek van Abel Raemdonck, voor de periode 10 mei 1940 - 22 september 1944. [jaren 2000].1 stuk
228Transcriptie, door een anonieme redacteur, van het velddagboek van Roger Renard voor de periode 10-28 mei 1940. [jaren 1940-1950?].1 stuk
229"Mon journal de l'exode", transcriptie door Victor Renier van zijn dagboek voor de periode 10 mei - 28 juli 1940. [1974?].1 stuk
230Typoscript van een wellicht voor uitgave bewerkte en onvolledige transcriptie van het dagboek van (vermoedelijk) de auteur Georges Rens, voor de periode 1 augustus 1914 - 1 maart 1915. [na 1918].1 pak
231Fotokopies van (onderdelen van) het dagboek van Charles-Georges Roberti de Winghe, scholier uit Leuven, voornamelijk voor de periode 15 mei - 21 juni 1940. 1940-1942 (1974).2 stukken
2086Digitale kopie van het dagboek voor de periode ca. begin maart - 24 mei 1915 van André Rolin, 1ste Regiment Lansiers, alsook van zijn memoires over de eerste oorlogsweken in 1914. 1915-1947 (1960).2,3 GB
232Transcriptie, door een anonieme redacteur, van het velddagboek van Paul Rombouts, hoofd van een beschermingspeloton van het Cavaleriekorps en verbindings- en verkenningsofficier bij dit korps, voor de periode 10-28 mei 1940. [1940-1945].1 stuk
233"Journal de guerre", dagboek van Georges Schuermans voor de periode 9 mei - eind augustus 1940. 1940.1 katern
234Fotokopie van een handgeschreven Engelse vertaling van het dagboek van René Schuyten voor de periode 9-30 mei 1940. [jaren 1940-2000?].1 stuk
235"20 jours aux Olympiades de Berlin 1936. Reportage", dagboek van Raymond Screvens voor de periode 30 juli - 18 augustus 1936. 1936.1 deel
236"Uit het dagboek van een huisvader tweede wereldoorlog en wat er aan voorafging", transcriptie door Jozef Seurs van (vermoedelijk onderdelen van) zijn dagboek voor de periode 3 september 1939 - 22 januari 1945. [1974?].1 omslag
 237"Prison I". 1 september - 17 oktober 1918. 1918.1 deel
 238"Prison II". 17 oktober - 20 december 1918. 1918.1 deel
 239Poesiealbum met boodschappen van medegedetineerden. [1918-1922?].1 deel
240Fotokopie van het dagboek van Emile Smits, militair en krijgsgevangene, voor de periode 16 mei - 22 juli 1940. 1940.1 stuk
241Afdruk van een digitale kopie van "Carnet de Souvenirs. Notre existence d'exilés volontaires pendant la grande guerre", dagboek van Alphonse Soupart, advocaat te Brussel, voor de periode 1 augustus 1914 - september 1919. 2015.1 omslag
242Afdruk van een transcriptie van het dagboek van Louis Steenackers voor de periode 10 mei - 26 november 1940, bewerkt en van een inleiding voorzien door zijn zoon Armand. [2004].1 pak
243Fotokopie van het dagboek van Olivier Stimart voor de periode ca. 1 januari - 25 november 1940. 1940.1 omslag
 24421 maart - 25 mei 1941.1 deel
 2457 april 1943, 25 februari - 4 september 1944.1 katern
 2037"Mémoires de guerre 1914-1918 de Jean-Marie Thomas", integrale transcriptie. 2013.1 MB
 246Afdruk van (bewerkte) onderdelen van de transcriptie, met betrekking tot het verblijf van de auteur in Gaurain-Ramecroix, in de periode 6 november 1916 - 9 december 1918. [2013?].1 stuk
247Fotokopies van de "Carnets de guerre", dagboeken van oorlogsvrijwilliger Jean Timmermans voor de periode 20 september 1915 - 26 november 1918. 1915-1918 (1919-1968).1 pak
248Fotokopie van "Prophétie de Sainte Odile", dagboek van een zekere heer Todt, journalist bij de Courrier du Soir en bediende bij de Service du Ravitaillement te Verviers, voor de periode 18 februari 1941 - 31 maart 1943. 1941-1943 [jaren 1970-1990?].1 pak
249Door Karel De Clerck bewerkte en van een inleiding voorziene transcriptie van onderdelen van het dagboek van Achille Van Acker, voor de periode 15 juni 1944 - 4 december 1946. [1997?].1 stuk
250Transcriptie van "Oorlogsdagboek. Augustus 1940 - juli 1941" door Jozef Van Bilsen (alias 'Jef' Van Bilsen), met annotaties door een niet nader geïdentificeerde auteur. [jaren 1940-1977?].1 stuk
251Fotokopie van "Mon journal", dagboek van Claire Van De Capelle voor de periode 15 mei - 13 augustus 1940. 1940 (1967-1970).1 stuk
252Fotokopie van een wellicht door een anonieme redacteur na de oorlog bewerkte transcriptie van het "Journal de guerre de M. S. Van Den Berg, Bruxelles", dagboek van Salomon Van Den Berg, voorzitter van het plaatselijk comité van Brussel van de Vereniging der Joden in België, voor de periode 10 mei 1940 - 7 mei 1945. [1945-1977?].1 pak
253Fotokopie van het dagboek van Karel Van Den Broeck, militair en krijgsgevangene in Stalag XVII-A, voor de periode 9 mei 1940 - 15 februari 1941. 1940-1941 (1980).1 omslag
254"Straf-Lager Kalker Duitschland. Mijn acht maanden gevangenschap", dagboek van Marcel Van den Steen voor de periode 8 augustus 1944 - 31 juli 1945. 1944-1945 (1977).1 deel
167Fotokopie van het "Dagboek van Duitschland" van Jan Van Der Avoort, tewerkgestelde in een Gemeinschaftslager in Spandau, voor de periode 16 maart 1943 - 24 juli 1944. 1943-1944.1 omslag
255"Campagne 1914/1918", vermoedelijk afschrift van het velddagboek van Georges Emile Vanderbeke, muzikant tweede klasse bij de Generale Staf van het 2de Regiment Grenadiers, voor de periode 1 augustus 1914 - 26 juli 1919. (1917- 1919) [1930?].2 stukken
256Dagboek van Marcel Vanderborght voor de periode 14 mei - 27 juli 1940. 1940 (1974).2 stukken
257Transcriptie, door een anonieme redacteur, van het velddagboek van abbé Pierre Vandergoten, aalmoezenier bij het 1ste Bataljon van het 1ste Regiment Karabiniers, voor de periode 9 mei - 11 juni 1940. [jaren 1970-1990?].1 stuk
 204010-19 mei 1940 (bladzijden 1-28). [jaren 1990?].37 MB
 204120-26 mei 1940 (bladzijden 30-60). [jaren 1990?].38 MB
 204227 mei - 24 juni 1940 (bladzijden 61-101). [jaren 1990?].35 MB
 204325 juni - 24 juli 1940 (bladzijden 102-133). [1940, jaren 1990?].28 MB
 204425 juli - 3 september 1940 (bladzijden 134-175). (1940) [jaren 1990?].27 MB
 20454 september - 27 oktober 1940 (bladzijden 176-208). (1940) [jaren 1990?].32 MB
 20468 december 1941 - 2 februari 1942 (bladzijden 2-32). [1942 - jaren 1990?].42 MB
 2047Afschrift van een verslag over de campagne van mei 1940 door generaal-majoor Michiels. 1940.9 MB
258"Carnet de route d'un territorial. Mai-juillet 1940", door zijn dochter Elisabeth bewerkte en van een inleiding voorziene transcriptie van het dagboek van Gustave Van Grunderbeek, 1ste Compagnie van het 5de Territoriaal Bataljon, voor de periode 10 mei - 28 juli 1940. Met bijlage. [1989?].1 stuk
259Transcriptie van het dagboek van Willy Van Lierde, bewerkt en van een inleiding voorzien door zijn nicht Angèle Van Lierde. Met bijlagen. (1946) 1995.1 omslag
260Afschrift van onderdelen van het dagboek van het gezin Van Vlaenderen, voor de periode 20 mei - 1 juni 1940. [1974?].1 stuk
262Fotokopie van "1940 - Repli de l'I.N.R. Journal de bord de G. Verbeeck, sous-chef technicien", een wellicht onvolledig afschrift door G. Verbeeck van zijn dagboek voor de periode 12 mei - 20 juni 1940. [jaren 1940-2000?].1 stuk
263Door Jean Verhaeghe bewerkte en van een inleiding voorziene transcriptie van "Journal de guerre (1940-1944)", dagboek van zijn vader Joseph Verhaeghe voor de periode 10 mei 1940 - 9 september 1944. Met bijlagen. (1940-1944) 1991.1 pak
264Velddagboek van Victor Verstreken, 2de Bataljon van het 1ste Regiment Grenadiers, voor de periode 3 augustus 1914 - 24 november 1918. 1914-1918.1 katern
265Vermoedelijk onvolledige transcriptie, door een anonieme redacteur, van het velddagboek van luitenant-kolonel SBH Emile Wanty, stafchef van het VIde Legerkorps, voor de periode 13 januari - eind mei 1940. [jaren 1940?].1 stuk