Name: Sint-Eligiusparochie Moen
Period: 1740-2006
Inventoried scope: 3,05 linear meters
Archive repository: State archives in Kortrijk
Heading : Parishes, church councils and Holy Spirit Tables
Authors: A. Vansteelant — H. Callewier
Year of publication: 2015
Code of the inventory: 25/77
Sint-Eligiusparochie te Moen
Moen wordt voor het eerst vermeld in 988 als "Mulnis". Later is er sprake van "Mosnes" (1175) en "Molnes" (1218). De oorsprong van de kerk gaat mogelijk terug tot 840. In 1095 wordt het altaar van Spiere geschonken aan het kapittel van Doornik. (1)
Moen strekte zich tijdens het ancien régime uit over twee kasselrijen, nl. die van Kortrijk en die van Oudenaarde. De kerk maakte deel uit van de kasselrij Kortrijk en stond op het grondgebied van de dorpsheerlijkheid het Hoge Hof van Moen. De bezitter van deze heerlijkheid mocht de koster en de kerk- en dismeesters aanstellen en de rekeningen afhoren.
Het patronaat was in handen van de bisschop van Doornik. De tiendheffers waren het kapittel van Doornik en dat van Harelbeke. Het herstel en het onderhoud van de kerk vielen ten laste van beide kapittels. De 12de-eeuwse romaanse kerk werd in de loop der tijd verbouwd tot een laat-gotisch geheel. Van de 16de tot de 18de eeuw had Moen sterk te lijden onder oorlogsgeweld. Als gevolg daarvan werden de kerk en de pastorie herhaaldelijk zwaar beschadigd. In 1844 werd de oude kerk verbouwd tot een driebeukige hallekerk. In 1873 werd een nieuwe kerk gebouwd, die echter op 25 oktober 1918 in de vlammen opging. De heropgebouwde kerk werd in 1921 ingewijd.
Moen maakte tot 1802 deel uit van het decanaat Helkijn van het bisdom Doornik. Vervolgens viel de parochie onder het decanaat Kortrijk van het bisdom Gent en vanaf 1834 behoorde ze tot het bisdom Brugge. Bij de oprichting van het decanaat Avelgem in 1839 werd de parochie Moen overgeheveld vanuit het decanaat Kortrijk. Op 28 april 1994 werd de parochie opgenomen in de nieuw opgerichte federatie Heestert-Otegem-Moen. Vanaf juli 2000 resideerde de pastoor-moderator niet meer in Moen. Op 9 september 2009 ging de parochie over naar de federatie Zwevegem Sint-Elooi. Vanaf 1 oktober 2013 maakte de parochie deel uit van de federatie Avelgem, met de deken van Avelgem als moderator.
Over de geschiedenis van het archief is weinig tot niets bekend. Bij een inspectie door het Rijksarchief in 1964 werd alleen archief uit de 19de en de 20ste eeuw aangetroffen. Er werd toen geen archief neergelegd. (2) In de literatuur zijn er geen verwijzingen naar oudere archiefstukken terug te vinden. Wel is er sprake van het bestek en het lastenkohier voor de bouw van de nieuwe kerk in 1874, die tot voor enkele jaren bewaard werden in het parochiearchief. (3) Deze stukken ontbreken in het archief.
In het Rijksarchief werden tot voor kort alleen enkele 18de-eeuwse stukken bewaard met betrekking tot de armendis, die afkomstig waren uit andere archiefbestanden. (4) Bij nader inzicht gaat het wellicht om archief van de schepenbank en van de kantonmunicipaliteit van Moen. Deze stukken werden bijgevolg niet opgenomen in onderhavige inventaris. In 2002 of 2003 gebeurde een schenking van het huidig inventarisnr. 9. Op 26 juni 2015 werd het moderne parochiearchief (tot ca. 1985) in bewaring gegeven bij het Rijksarchief Kortrijk. Er werd een nieuwe inventaris opgemaakt. Daarin werd, behalve het archief dat in 2015 in bewaring werd gegeven, enkel de schenking uit 2002 of 2003 opgenomen. De concordantie van het oude inventarisnummer is terug te vinden achteraan deze inventaris.
Het bewaarde archief is beperkt en onvolledig, zeker voor wat betreft de 19de eeuw en het ancien régime. Belangrijke reeksen betreffen de comptabiliteit (kerkfabriek) en de liturgische agenda's en afroepboeken (pastoor). Twee huwelijksregisters ontbreken (1803-1836 en 1836-1860), net zoals stukken betreffende fundaties en goederenbeheer (5). Voor de lokale geschiedenis is het tweedelige liber memorialis van groot belang.
Taal en schrift van de documenten
Het merendeel van de bescheiden is opgesteld in het Nederlands of het Frans. Een aantal documenten, zoals een gedeelte van de briefwisseling met het bisdom, is in het Latijn.
Het gebruikte archiefschema is gebaseerd op het modelschema van het Rijksarchief voor parochiearchieven (6).
De bestanddelen zijn raadpleegbaar en openbaar na 30 jaar, met uitzondering van de huwelijksdossiers (inventarisnrs. 353-389), die pas na 100 jaar ter inzage worden gegeven. Deze dossiers kunnen privacygevoelige gegevens bevatten.
Voor de reproductie gelden de regels van toepassing in het Rijksarchief.
Deze inventaris vervangt de oudere toegang van WARLOP E., Inventarissen van archieven van kerkfabrieken (Rijksarchief te Kortrijk. Inventarissen, 3), Kortrijk, 1969, p. 83, toegang nr. 25/36.
[BIERRE H.], 't Oud graafschap van Moen, Gent, 1875.
DE POTTER F., Historische schets der gemeente Moen, voortyds de heerlykheid Mouwe, Gent, 1863.
DESPRIET P., De Zuidwestvlaamse parochiekerken, 3 dln., Kortrijk, 1984.
DUCLOS A., De kerk van Moen, in Rond den Heerd, VIII, 1873 p. 206-207 en 219-220.
POTTIE G., Een klokkenhistorie in Moen, in De Leiegouw, VI, 1964, p. 244-245.
SLOSSE L., Moen, in Rond Kortrijk, III, Handzame, 1977, p. 1380-1418. (oorspronkelijke uitgave 1914-1916, anastatische herdruk)
WITDOUCK R., Bijdragen tot de geschiedenis van het dekanaat Avelgem, Avelgem, 1989.
De ordening en de beschrijving werden verzorgd door Hendrik Callewier en Ann Vansteelant.
(9)Jacobus De Doncker (...-1448)
Philippus Rufins (1448-...)
Lodewijk de Longy (1453) stedehouder
Pieter Magit (1455)
Jan du Quesne (1455) plaatsvervanger
Jacobus de Wevre (...-1510)
Jacobus du Coulumbier (1510-1511)
Karel de Créquy (1511-ca. 1521)
Hendrik Vanden Bussche (ca. 1511-1521) plaatsvervanger
Pieter Dierman (ca. 1511-1523) plaatsvervanger
Hendrik Vanden Bussche (1522)
Michiel Vanden Bussche (1523)
Johannes de Meulenaere (1526)
Amand de Caue (1530)
Jacobus De Coninck (1530)
Jan Cordonnier (1530)
Jan Boudelet (1530)
Daniel Vande Coutere (1549) plaatsvervanger
Jacobus Colins (1560) plaatsvervanger
Pieter Camerlynck (...-1575)
Natalis Vander Caveye (1575-...)
Andries Bernaert (1596-1611)
Andreas Vande Vyvere (1611-1618)
Jan De Mets (1618-1655)
Pieter De Mets (1655-1702)
Joseph De Bade (1703-1728)
Cyriacus Martinus Van Damme (1729-1737)
Jacobus Maes (1737-1782)
Joannes-Baptista Van Brabant (1782-1801) (10)
Joannes Coppieters (1801-1806) (11)
Josephus Corselis (1806-1807)
Petrus Goethals (1807-1814)
Joannes Baptista Van Daele, pater Bonifacius (1814-1815)
Bernardus Six (1815-1826)
Guillielmus Van Calbergh (1826-1839)
Cajetanus Decancq (1839-1851)
Joannes Baptista Verdievel (1851-1856)
Angelus Van Severen (1856-1865)
Albinus Maes (1865-1876)
Ivo Volckaert (1876-1902)
Ludovicus Fol (1902-1920)
Ludovicus Ketele (1920-1931)
Clemens Scherpereel (1931-1934)
Julianus Opsommer (1934-1956)
Edgard Bauttemand (1956-1971)
Antoon Nicaise (1971)
Gerard Seynaeve (1971-1987)
Henri Verstraete (1987-2012)
| 1 | Repertorium van de briefwisseling. 1872-1876. | 1 deel | |||||||