Name: Kerk Melsele 2020
Period: 1626-2019
Inventoried scope: 10,58 linear meters
Archive repository: State archives in Ghent
Heading : Parishes, church councils and Holy Spirit Tables
Authors: Van Bockstaele, Geert — Van Bockstaele, Julien — Van Bockstaele, Marc
Year of publication: 2020
Code of the inventory: PAR594
Kerkfabriek en parochie Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart te Melsele
De oudste vermelding van een kerk in Melsele dateert van 1055, wanneer Imma, een vrije vrouw uit Kruibeke, zich in de kerk van Melsele onder de bescherming van Onze-Lieve-Vrouw stelt. Het patronaat van de kerk ging in 1180 over van een leek naar de Sint-Pietersabdij van Gent en later naar de bisschop van Gent. De tienden werden door verschillende kloosters en ook de pastoor geïnd. De parochie van Melsele behoorde tot de 16de eeuw bij het bisdom Doornik en nadien bij het bisdom Gent. Het was dan ook lid van het decanaat Waas, ook al is er in 1680 en 1684 een visitatieverslag van de deken van Hulst. Na het Concordaat met Napoleon bleef de parochie bij het decanaat Waas of Sint-Niklaas ingedeeld, om vanaf 1910 aan te sluiten bij het nieuw opgerichte decanaat Beveren. Na de grote decanale hervormingen van 2016 werd Melsele weer lid van het decanaat Sint-Niklaas.
Burgerlijk maakte de oude heerlijkheid Melsele, met haar afhankelijkheden Burcht en Zwijndrecht, deel uit van het Land van Waas en behoorde het tot het domein van de Graven van Vlaanderen.
In de 20ste eeuw (1923, 1932 en 1964) werden er kleine grenswijzigingen uitgevoerd ten voordele van Zwijndrecht, Beveren en Kallo.
De Onze-Lieve-Vrouwekerk kwam tot stand in verschillende bouwfasen: de toren in de 13de eeuw, het koor ca.1445 en 1500, het schip in de 17de eeuw, de vergrote sacristie in 1715 en het portaal en de hoge kerkspits in 1878-1879.
Melsele kende al in de 16de eeuw een groot bedevaartsoord van Onze-Lieve-Vrouw. De kapel werd in 1861-1864 herbouwd. De West-Vlaamse priester J. A. Clarysse was er de architect van. In de omgeving van de kapel staat sinds 1962 een mariale ommegang met 15 beeldengroepen van Franse zandsteen.
Het kerkarchief was goed geordend en ondergebracht op de tweede verdieping van het nieuwe parochiaal centrum. Carine Goossens zorgde voor een degelijke plaatsingslijst en een 'geschoond' kerkarchief, dat al in zuurvrij papier en dozen was opgeborgen. Dit werk heeft de huidige inventarisatie meer dan vergemakkelijkt. Ook het recentere archief was degelijk geordend en bewaard. Onlangs besliste het kerkbestuur van Melsele om het kerkarchief, op enkele belangrijke stukken na, over te brengen naar het Rijksarchief te Gent.
Archiefbescheiden ouder dan 100 jaar zijn openbaar en vrij raadpleegbaar. Voor stukken jonger dan 100 jaar dient toestemming tot inzage te worden gevraagd aan de secretaris van de kerkfabriek voor wat het archief van de kerkfabriek betreft; en aan de pastoor voor wat het archief van de parochie betreft.
Voor de reproductie van archiefstukken gelden de voorwaarden en tarieven van toepassing in het Rijksarchief.
Ordening en beschrijving van het archief werden anno 2020 uitgevoerd door Geert, Marc en Julien Van Bockstaele. Hun dank gaat uit naar Omer Van de Vijver en pastoor Etienne Van Lippevelde.
| 1 | Plaatsingslijst van de archiefstukken door Carine Goossens. S.d. | 1 omslag | |||||||
| Zie ook nr. documenten nr. 688. | 2 | Steekkaarten met notities over de meest diverse aspecten van de geschiedenis van Melsele en de kerk, wellicht opgemaakt door E. H. R. Weemaes, die een monografie over Melsele schreef (zie laatste rubriek: Documenten) en notitie over de historiek van de kerk, door pastoor Emiel Ivens over "Melsele, die oude". S.d. | 1 pak | ||||||
| 3 - 5 | Verslagen van de vergaderingen van de kerkraad. 1811-1939. | ||||||||
| 3 | 1811, 1820-1961. | 1 deel | |||||||
| Met uittreksels. | 4 | 1909, 1912. | 1 omslag | ||||||
| Met veel notities en transscripties betreffende de geschiedenis. | 5 | 1936-1939. | 1 deel | ||||||
| 6 | Briefwisseling. 1873, 2008 en 2011. | 1 omslag | |||||||