Inhoud

De parochie en heerlijkheid van Ardooie was een appendante heerlijkheid van het Brugse Vrije. De heerlijkheid van Ardooie, het Gemene Heerschip of de Heerlijkheid van 't Gemeene, ontstond op 18 november 1247, dag waarop tussen de abt van Sint-Amand en Agnes van Lichtervelde, vrouw van Ardooie, een akkoord werd getroffen. Twee derden van de heerlijkheid behoorde aan de abt - de proost van Sint-Amand te Kortrijk was heer van Ardooie - en één derde aan de heer. Dit akkoord heeft eeuwenlang geleid tot talrijke twisten en processen tot beide in 1749 werden gekocht door Louis Albert de Houchin (6). Zijn zoon Jean Joseph verkocht het Gemeene Heerschip en Ayshove aan de familie de Thiennes. De leenhouder van één derde van het Gemene moet "jaerelycx binghen drie notael penninghe aen den heere ofte synen bailliu binnen Hardoyekercke in de hooghmisse als eermen ten offerande gaet te Paesschen, Sinxen en Kermisse" (7).

Het derde van het Gemene was gelegen nabij de hofstede Ter Beke (8). Een tweede tiendenheffer was de abdis van Sainte-Austreberthe te Montreuil (Pas-de-Calais, Frankrijk). Zij was de patrone en had het recht de titularis van de pastorij voor te stellen. De derde tiendeheffer was de pastoor.

De kerk van Ardooie stond op de heerlijkheid van Ayshove. Op 7 april 1400 verkochten Diederic van Rutsefort en zijn echtgenote de heerlijkheid van Ayshove in Ardooie aan Jacob van Lichtervelde. Tot dan was Ayshove in Ardooie een achterleen van Ayshove in Koolskamp. Ayshove in Ardooie had achterlenen in Beveren en Kachtem (9).

De heerlijkheid van Mortaigne, die werd gehouden van het prinselijk leenhof en "huis" van Dendermonde (10), strekte zich uit over Ardooie, Pittem (11), Koolskamp (12), Beveren en andere parochies (13). De griffier van Mortaigne woonde te Ardooie. We vinden dan ook diverse stukken in deze inventaris m.b.t. vreemde parochies. Mortaigne had twee belangrijke achterlenen (14): (a) Joris van Wynghene (15) en (b) Ter Burght (16). Een achterleen was gelegen bij de Panderemeulen in Meulebeke (17) en een ander was Ter Dreve "gheseit" Bruaene, eveneens in Meulebeke gelegen (18). De hofstede en heerlijkheid Ter Beke behoorde tot Mortaigne (19). De heerlijkheid Ter Straeten, in Ardooie, Koolskamp en Beveren hing af van Mortaigne (20). In 1597 noemde Jan van Caloen zich heer van Ardooie, "ende dat van zijnder heerlichede ende leenhove van Mortaignen in Hardoye" (21). Op 24 april 1732 deed Marie Joseph François de Thiennes verhef van de lenen Jooris van Wynghene en Ter Burght (22).

De heerlijkheid van het Ronsevaalse "bestaende in een meerselken en bosselken met d'heerlijckheyt van diere, bestaende in heerlijcke renten, dood te coopen, wandelcoopen ende andere s(e)igneurale rechten, vermoghen eenen bailliu, seven schepenen ende greffier" (23) had achterlenen in Koolskamp, Egem, Pittem (24), Tielt, Wingene, Ruiselede en andere parochies (25). Het leen Bulskamp in Gullegem was een achterleen van het Ronsevaalse (26). De hofstede Meerlewaeter (27) en de heerlijkheid De Padderie (28), beide in Koolskamp, hingen af van het Ronsevaalse (29). Vladsloohove was een vliegend leen dat eveneens onder Mortaigne sorteerde (30).