Inhoud

Deze inventaris ontsluit een zogenaamd 'conglomeraatarchief'. Dat wil zeggen dat in de inventaris meerdere aanverwante archieven worden beschreven. Meer specifiek gaat het om twee bedrijfsarchieven die door de familiebanden van de archiefvormers enerzijds en door hun inhoud anderzijds nauw met elkaar verwant zijn. Bovendien sluiten beide archieven chronologisch naadloos op elkaar aan. Het eerste deel van de inventaris is gewijd aan het archief van de firma die door Eugène Van Herck werd opgericht, en die hij nadien samen met drie van zijn kinderen verder uitbouwde. Het tweede deel heeft betrekking op het bedrijfsarchief van Charles Van Herck en diens zoon Alfons, die aanvankelijk dezelfde activiteiten uitoefenden als de firma Eugène Van Herck & Fils. Het bedrijf van Charles en Alfons mag daarom beschouwd worden als de eigenlijke opvolger van de in 1946 ontbonden firma. Ook inzake archiefvorming en de aard van de bewaard gebleven documenten vertonen beide bedrijven grote gelijkenissen. Zo domineren in beide archiefbestanden de financiële en commerciële reeksen die betrekking hebben op openbare veilingen en schattingen van inboedels en voorwerpen.
In totaal omvat het conglomeraatarchief na selectie, schoning en verpakking 47,5 strekkende meter. Het recentste archiefbestand telt beduidend meer archiefbestanddelen dan het oudste. In totaal hebben 439 inventarisnummers betrekking op het archief van Eugène Van Herck & Fils en 1395 nummers op dat van Charles Van Herck & Zoon. Het conglomeraatarchief telt geen documenten die verband houden met de handelsactiviteiten van stamvader en antiquair Jan Frans Van Herck.
Geografisch heeft het conglomeraatarchief voornamelijk betrekking op Vlaanderen, en in het bijzonder op de stad en de provincie Antwerpen. Dit betekent evenwel niet dat het archief zich beperkt tot de Belgische landsgrenzen. Integendeel, de firma onderhield uitgebreide internationale contacten. Het merendeel van de archiefdocumenten dateert uit de 20ste eeuw. Het aantal 19de-eeuwse documenten is beperkt, wat uiteraard in verband moet gebracht worden met de oprichtingsdatum van het bedrijf. Het oudste bewaarde stuk betreft een brievenkopieboek uit de jaren 1883-1887. De meest recente documenten (1996-1997) hebben logischerwijs met de vereffening van de zaak te maken.
Rekening houdend met de bedrijfskenmerken (kleinschalige familieonderneming met een beperkt aantal werknemers) en de uitgeoefende economische activiteiten zijn beide bedrijfsarchieven tamelijk omvangrijk en vrij volledig tot ons gekomen. Wel valt op dat de algemene correspondentie van de firma Charles Van Herck & Zoon ontbreekt - er bevindt zich wel briefwisseling in de andere reeksen - en dat betreffende het meubel-, interieur- en restauratieatelier van de firma Eugène Van Herck & Fils geen sporen terug te vinden zijn van contracten, order- en productiedossiers en ontwerptekeningen. Desondanks bezit het conglomeraatarchief behoorlijk veel onderzoekpotentieel, niet in het minst omdat het een lange periode overspant. Vanuit diverse invalshoeken biedt het archief onderzoeksmogelijkheden. Vooreerst vormt het archief, gecombineerd met andere private en overheidsarchivalia, een goede basis voor het schrijven van de geschiedenis van het familiebedrijf. Hoewel de familie Van Herck een vooraanstaande rol heeft gespeeld in de 19de- en 20ste-eeuwse kunst- en antiekhandel en in het Antwerpse culturele leven in het algemeen, bleef tot nog toe een monografie gewijd aan een van de belangrijkste Belgische veilinghuizen en Antwerpse antiquairdynastieën uit.
Ten tweede leent het conglomeraatarchief Van Herck zich uitstekend tot het bestuderen van de kunst- en antiekmarkt in Vlaanderen en in het bijzonder in Antwerpen. Diverse reeksen, zoals de veilingboeken, de geannoteerde veilingcatalogi en de dossiers inzake de openbare kunst- en antiekveilingen staan het immers toe om zicht te krijgen op de handel in kunstvoorwerpen en antiek in een grootstad als Antwerpen. Al even belangwekkend zijn de reeksen boedelinventarissen en schattingsverslagen van collecties, nalatenschappen en waardevolle kunstobjecten die de familie Van Herck als kunst- en antiekexperts heeft opgesteld. Ze bieden een voyeuristische inkijk in de prachtige interieurs van talrijke Antwerpse, Vlaamse en Brusselse adellijke en bourgeoisiefamilies. Ze zijn een eersterangsbron voor de studie van historische interieurs, kunstcollecties en de materiële cultuur van het einde van de 19de en de 20ste eeuw in het algemeen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de zogenaamde 'klantenboeken van het atelier'. Deze boekhoudkundige registers met betrekking tot de activiteiten van de interieurzaak en het meubel- en restauratieatelier van de firma Eugène Van Herck & Fils vertellen ons tot in de kleinste details welke veelzijdige interieuropdrachten Van Herck in de kastelen en herenhuizen van de beau monde uitvoerde. Het betreft een vrij unieke bron. Alle klanten en locaties zijn met naam gekend, evenals hoeveel de uitgevoerde werken en geleverde voorwerpen precies hebben gekost. Van een aantal restauratie- en inrichtingsprojecten is ook een apart dossier bewaard. Dit is bijvoorbeeld het geval voor de inrichting van het Rubenshuis tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voorts dient vermeld te worden dat de briefwisseling van Eugène Van Herck & Fils een fascinerend beeld werpt op de talrijke internationale contacten en zakenrelaties van de firma.
Een laatste domein waarvoor het archief van het veilinghuis Van Herck van bijzonder grote (kunsthistorische) waarde is, houdt verband met het authentificiëringsproces van kunstwerken en -voorwerpen. Voor kostbare stukken is het reconstrueren van de 'provenance' of de afstamming van een kunstwerk van cruciaal belang. Welnu, de veilingarchivalia die Van Herck ons heeft nagelaten, laten toe om de herkomst van talrijke kunstwerken en waardevolle objecten nauwkeurig op te sporen. Ze informeren ons over nieuwe en vorige eigenaars, over private verzamelaars en professionele dealers. En ze lichten ons in over de marktwaarde van de stukken op verschillende tijdstippen.
Er dient te worden aangestipt dat het conglomeraatarchief nagenoeg enkel bedrijfsdocumenten bevat, en daardoor als een zuiver bedrijfsarchief kan worden bestempeld. Alle archiefbescheiden die in de inventaris worden beschreven, hebben papier als gegevensdrager. Het archief telt geen aparte fotocollectie, maar sommige inventarisnummers bevatten wel een beperkt aantal foto's.

Taal en schrift van de documenten

De meeste documenten zijn opgesteld in het Nederlands en het Frans. De briefwisseling bevat ook documenten in het Engels.