Geschiedenis

Waarschijnlijk ontstaan in Putte of Bonheiden was de schepenbank in de 13de eeuw o.a. bevoegd voor het (ontgonnen gebied van het) vroegere Waverwoud, dat in handen was van de Berlaarse Berthouts: Nekkerspoel, Muizen, Bonheiden, Itegem, Onze-Lieve-Vrouw-Waver, Putte en Beerzel. Nekkerspoel en Muizen ressorteerden vanaf 1308/1309 onder de stedelijke schepenbank van Mechelen en ook de andere dorpen kregen eigen schepenbanken zodat Befferen in de loop van de 14de eeuw evolueerde tot een regionale (hoofd)schepenbank voor de landelijke heerlijkheden van de Berthouts met inbegrip van het Land van Geel en de streek rond Kontich. Het viel grotendeels samen met het Land van Mechelen. Het ging hier om de gemeenten: Aartselaar, Beerzel, Berlaar, Bonheiden, Duffel (Land van Mechelen en -Parwijs), Echelpoel (Bouwel), Edegem, Eindhout, Geel, Itegem, Keerbergen, Kontich, Mol (alleen het gehucht Millegem), Mortsel, Niel, Oevel, Onze-Lieve-Vrouw-Waver, Putte, Reet, Retie, Rijmenam, Schelle, Schriek en Grootlo, Sint-Katelijne-Waver, Tielen, Vorselaar -waar ook de Hoofdbank van Zandhoven bevoegd was!-, Vremde, Waarloos, Walem en Battenbroek en Zoerle. Uit gegevens uit het gemeentearchief van Geel (nrs. 2773-2780) blijkt dat men vanuit Geel in de 17de-18de eeuw daadwerkelijk in appel ging bij Befferen.
Volgens de gekende Mechelse notaris De Munck zou de hoofdbank in latere tijden geresideerd hebben "over de Pasbrug, op Brabants grondgebied" en dat zou het Befferhof in Bonheiden kunnen zijn maar de auteur van de geschiedenis van Bonheiden, Eric Raes, beweert geen oude sporen van dat hof gevonden te hebben en situeert de residentie in Putte. De rechtbank wordt voorgezeten door een schout (voor plaatselijke aangelegenheden) of door de hoofddrossaard van het Land van Mechelen, die ook optreedt als hoofdofficier van het Land/Kwartier van Arkel, dat kleiner was dan het ambtsgebied van Befferen. Verder bestond het uit zeven schepenen, vier rechtsgeleerden en drie buitenschepenen. Bronnen uit het begin van de 19de eeuw beweren nu dat de hoofddrossaard van Arkel tot het midden van de 18de eeuw heeft geresideerd op het kasteel Anderstad, buiten de Lierse stadswallen aan de weg naar Duffel, dat rond 1783 is afgebroken. Dit is vermoedelijk toch niet de residentie van de Hoofdbank van Befferen geweest vermits het buiten haar territorium lag. Volgens sommige auteurs zou het Hof van Befferen soms ook Hof van Berlaar worden genoemd. Nazicht van het bewaarde archief geeft ons de indruk dat de Dominiale Hoofdbank zich hoofdzakelijk inliet met grondheerlijke zaken (van oude domeingoederen) in de dorpen Berlaar, Beerzel, Putte, Duffel, Onze-Lieve-Vrouw-Waver en Sint-Katelijne-Waver en schepenen telde uit die dorpen. In de 18de eeuw resideerde de Bank zeker in Mechelen en traden daar meestal twee rechtsgeleerden-schepenen op samen met één of twee "buytenschepenen", die ook Mechelaars waren. Ook de schout en de hoofddrossaard waren Mechelaars.
De Hoofdbank van Befferen fungeerde als Domaniaal Hof wanneer de schepenen met de griffier bijeenkwamen in aanwezigheid van de ontvanger-generaal van de Domeinen van het Land Mechelen. Het zijn dus twee verschillende instellingen. Als domaniaal hof hield de schepenbank in de 17de-18de eeuw afzonderlijke registers per gemeente. Zo zijn voor Onze-Lieve-Vrouw-Waver, Putte en Schriek reeksen van "goedenissen" bewaard in de bestanden "archief van de schepenbank en dorpsbestuur van..".