Name: Abdij van Sint-Michiels te Antwerpen
Period: 1124-1797
Inventoried scope: 3,34 linear meters
Archive repository: State archives in Antwerp
Heading : Abbeys, monasteries and commanderies
Authors: Bart — WILLEMS
Year of publication: 2013
Code of the inventory: T14/001
Abdij van Sint-Michiels te Antwerpen
De abdij werd in 1124 opgericht door de incorporatie van een bestaand kapittel van Sint-Michiel in de orde van Prémontré. Opgeheven in 1796. Het was veruit het rijkste en ook invloedrijkste klooster in de stad.
De meeste charters werden in januari 1886 door het Algemeen Rijksarchief aangekocht uit de verzameling Vander Straelen-Moons-Van Lerius. De nrs. 4-14 (15 oktober 1903) en 3, 17-18, 21-23, 26-30, 32-33, 37-38, 41, 48-49 (november 1904) werden vanuit het Algemeen Rijksarchief aan het Rijksarchief Antwerpen overgemaakt, zij waren deels afkomstig van de administratie van de domeinen. De nrs. 15-16, 19-20, 24-25, 31, 34-36, 39, 40, 42-44 werden in december 1904 door het provinciebestuur Antwerpen overgemaakt. De losse kaarten (nrs. 50-63) werden op 28 november 1928 verkregen op de veiling F. Donnet, nr. 49bis werd in 1969 overgemaakt door het Rijksarchief Gent.
Cartarium, 90 charters (1124-1781), Cartularia (1355, met aanvullingen tot 1505, 1669-1686, 9 dln, 1741-1768, bezittingen in Zandvliet en Ossendrecht). Rekeningen van de proost (1477-1481). Rekeningen (1633-1635). Renten (1722-1796). Ontvangsten van pachten, renten en cijnzen (1470, 1643-1796). Cijnsboek van Mechelen (1455). Cijnsboek van polderlanden (1539-1555). Ontvangsten en uitgaven van de goederen in Zandvliet, Ossendrecht en Berendrecht (1539-1796), Leenbroek van Zandvliet en Berendrecht (1725). Processtukken (16de - 18de eeuw). Kaarten van gronden en tienden (17de - 18de eeuw).
De stukken zijn in het Latijn, Frans en het Nederlands opgesteld.
De stukken zijn vrij raadpleegbaar.
Voor de reproductie van archiefstukken gelden de voorwaarden en tarieven van toepassing in het Rijksarchief (zie Belgisch Staatsblad).
VANNÉRUS J., Inventaire des archives de l'abbaye de Saint-Michel à Anvers, Leuven, 1913, p. 32-40. Te raadplegen in de leeszaal van het Rijksarchief te Antwerpen.
Het grootste deel van het archief van de abdij berust in het archief van de abdij van Averbode: 696 charters (12de-18de eeuw), klein cartularium van de cijnsgoederen van de infirmerie (1305-1560), obituarium, cijnsboeken (16de-17de eeuw), kaartenatlas en een aantal losse kaarten (17de - 18de eeuw) e.a. In het archief van het bisdom Antwerpen en in het Kathedraal archief van Antwerpen, momenteel berustend in de bibliotheek van de Universiteit Antwerpen, Stadscampus, bewaart men enkele losse documenten over het klooster (16de eeuw - 1847): K 46. Op het Stadsarchief van Antwerpen bewaart men in het bestand Kerkelijke en caritatieve instellingen, nrs. 419-439 13 charters (12de - 16de eeuw) en wat losse documenten (16de - 18de eeuw). Wat verspreide archieven zijn ook te vinden in de abdijarchieven van Tongerlo, Park en Grimbergen. Twee kaartboeken van de goederen (18de eeuw) vindt men in het archief van de kerk van Carolus Borromeus te Antwerpen.
GOETSCHALCKX P.J., Oorkondenboek der Witheerenabdij van St.-Michiels te Antwerpen, Ekeren, 1909 (charters 1124-1283) en verder in de Bijdragen tot de Geschiedenis van het aloude Hertogdom Brabant, IX, 1910, p. 345-364, X, 1911, p. 347-400, XI, 1914, p. 527-536, XIII, 1914, p. 88-120 en XXII, 1931, p. 12-41 (tot 1300).
GORIS J.M. e.a., Een kaartboek van de Sint-Michielsabdij Antwerpen, 1640-1793, Brussel, 2003.
JACOBS H.J., Inventaris der archieven van het Provinciaal Bestuur van Antwerpen, Antwerpen, 1890, p. 106-107.
VAN DEN NIEUWENHUIZEN J., Abbaye de Saint-Michel à Anvers, in Monasticon belge, VIII, vol. 1, Luik, 1992, p. 195-261.
Verzameling der graf- en gedenkschriften van de provincie Antwerpen, IV, Antwerpen, 1859, p. XXXIII-CCIX, 1-166.
De inventaris werd opgemaakt door J. Vannérus (1913), inleiding Erik Houtman (2006), herwerkt en aangepast door Bart Willems (2013).
| Voor een regestenlijst van de charters I tot LXXXIX zie de inventaris van VANNÉRUS J., Inventaire des archives de l'abbaye de Saint-Michel à Anvers, Leuven, 1913, p. 5-31. Te raadplegen in de leeszaal van het Rijksarchief te Antwerpen. | 1 | Charters (nrs. I tot XLIII). 1124-1399. | 43 charters | ||||||
| Voor een regestenlijst van de charters I tot LXXXIX zie de inventaris van VANNÉRUS J., Inventaire des archives de l'abbaye de Saint-Michel à Anvers, Leuven, 1913, p. 5-31. Te raadplegen in de leeszaal van het Rijksarchief te Antwerpen. | 2 | Charters (nrs. XLIV tot LXXXIX). 1401-1781. | 46 charters | ||||||