Bijzondere Dienst voor de Heropbouw van de door de oorlog Verwoeste Gewesten in West-Vlaanderen. Plattegronden, 1919-1925

XML
PDF
Archive

Name: Ministerie van Landbouw en Openbare werken. Bijzondere Dienst voor de Heropbouw van de door de oorlog Verwoeste Gewesten in West-Vlaanderen

Period: 1919 - 1925

Inventoried scope: 11 linear meters

Archive repository: National Archives of Belgium

Heading : Transport, Public Works and Infrastructure

Inventory

Authors: K. Devolder

Year of publication: 2008

Code of the inventory: I 414

Archiefvormer

Naam

Bijzondere Dienst voor de Heropbouw van de door de Oorlog verwoeste Gewesten in West-Vlaanderen

Geschiedenis

De 332 plattegronden die in deze inventaris beschreven zijn, werden door het Ministerie van Openbare Werken in de jaren zestig in het Algemeen Rijksarchief neergelegd. (1) Vermoedelijk betreft het documenten afkomstig van de Bijzondere Dienst voor de Heropbouw van de door de Oorlog verwoeste Gewesten in West-Vlaanderen (Service spécial pour la Reconstruction des Régions dévastées par la Guerre dans la Flandre occidentale) die in oktober 1918 bij het toenmalige Ministerie van Landbouw en Openbare Werken werd opgericht, en die onder meer bevoegd was voor het herstellen van het gemeentelijk wegennet en voor de heropbouw van de gedeeltelijk of volledig vernielde dorpen en steden. (2) Het gaat om kadastrale plannen van West-Vlaamse gemeenten, rooiplannen, en tenslotte bouwkundige tekeningen van huizen en boerderijen afkomstig van de Dienst der Verwoeste Gewesten.

De Dienst der Verwoeste Gewesten is een openbare instelling die in april 1919 werd opgericht om de wederopbouw van het land na de Eerste Wereldoorlog in goede banen te leiden. (3) Aanvankelijk ressorteerde de dienst onder de bevoegdheden van het Ministerie van Binnenlandse Zaken; later - vanaf 20 november 1920 - werd hij overgeheveld naar het Ministerie van Staathuishoudkundige Zaken. (4) De hoofdopdracht van de dienst lag bij de concrete uitvoering en toepassing van de wet van 8 april 1919 op de zogenaamde "aangenomen gemeenten". Verwoeste gemeenten konden zich laten "aannemen" of "adopteren" door de Staat. Ze werden dan onder het rechtstreekse gezag van een commissaris geplaatst en kregen financiële steun voor het uitvoeren van herstellingswerken aan bezittingen van openbare diensten. De subsidies golden ook voor noodzakelijke uitgaven die door de normale begroting van de gemeente niet konden gedragen worden. In totaal lieten 242 gemeenten (waaronder een honderdtal West-Vlaamse) zich adopteren. (5) De Dienst der Verwoeste Gewesten kreeg tevens als opdracht om het Koning Albert Fonds waarvan de doelstellingen in het KB van 23 september 1916 waren vastgelegd, bij te staan in het vervullen van zijn taak, en om initiatieven uit te werken voor de repatriëring en huisvesting van de burgers die ten gevolge van de oorlogsomstandigheden hun woonplaats hadden verlaten. De Dienst der Verwoeste Gewesten bleef actief tot augustus 1926. Op dat moment waren de wederopbouwwerken dermate gevorderd dat de instelling afgeschaft werd. (6)

Het archief van de Dienst der Verwoeste Gewesten wordt in het Algemeen Rijksarchief bewaard en is bijzonder rijk. (7) Het bestand telt duizenden plattegronden van wegen, rooilijnen, openbare gebouwen, geklasseerde gebouwen, woonhuizen, boerderijen enzovoort; de meeste in uitstekende staat. De in deze inventaris beschreven plattegronden die via het Ministerie van Openbare Werken in het Algemeen Rijksarchief terechtkwamen, vormen dan ook maar een zeer beperkte staalkaart van de kaartenrijkdom die men aantreft in het archief van de Dienst der Verwoeste Gewesten.

Archief

Geschiedenis

De hierna beschreven plattegronden werden aanvankelijk ondergebracht in de algemene kaartenverzameling van het Algemeen Rijksarchief, de zogenaamde "Kaarten en plattegronden, inventaris in handschrift". Aangezien het echter plattegronden betreft over een welbepaald thema, afkomstig van een welbepaalde archiefvormer (het Ministerie van Openbare Werken), hebben wij na overleg met ons diensthoofd, dr. Luc Janssens, besloten om deze kaarten uit de algemene kaartenverzameling te halen en er een aparte inventaris aan te wijden.

Bibliografie

S. CARNEL, Inventaire des archives du ministère de l'Agriculture. 1ere Direction générale. Office de la Reconstitution agricole (1919-1926), Brussel, 2004, 33 p.
C. NEUMANN, A. NOTEBAERT en W. Vandeneynde, Inventaire des archives de l'Office des Régions devastées. Inventaris van het archief van de Dienst der Verwoeste Gewesten, Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1986, 454 p.
M. SMETS (wetenschappelijke leiding), Resurgam. De Belgische wederopbouw na 1914, Brussel, Gemeentekrediet, 1985, 247 p.
R. TERRIZZI, Le Ministère de l'Intérieur (1830-1994). I. Étude de l'administration centrale et répertoires des commissions et services publics, Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1995, 339 p.
K. VELLE, Het Ministerie van Openbare Werken (1837-1990). I. Organisatie. II. Bevoegdheden, Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1993, 839 p.

Beschrijvingsbeheer

Voor elke plattegrond wordt de titel zo nauwkeurig mogelijk weergegeven tussen aanhalingstekens. Het begin van een nieuwe regel op de plattegrond wordt aangeduid met een schuine streep. Eventueel volgt na de letterlijke titel nog een aanvullende beschrijving.

Na de titel volgt (volgen) de naam (namen) van de auteur(s), drukker of uitgever, en de datum. Eigen toevoegingen worden steeds tussen vierkante haakjes geplaatst.

Tenslotte worden, in een kleiner lettertype, de externe kenmerken opgesomd: de techniek, het materiaal, de oriëntatie (deze wordt enkel vermeld indien ze afwijkt van het noorden), de schaalaanduidingen (zoals vermeld op de plattegrond) en de afmetingen (hoogte x breedte).

Concordans

Concordans
1Kadastraal plan van Neerwaasten: sectie A. z.d.1 stuk
2Kadastraal plan van Neerwaasten: sectie B. z.d.1 stuk
Bijzondere dienst voor de heropbouw van de door de oorlog verwoeste gewesten in West-Vlaanderen