Name: WO I. Verzameling documentatie over de Eerste Wereldoorlog van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
Period: 1913 - 1932
Inventoried scope: 6,3 linear meters
Archive repository: National Archives of Belgium
Heading : Foreign Affairs
Authors: H. Vanden Bosch
Year of publication: 2011
Code of the inventory: I 508
Ministerie van Buitenlandse Zaken / Ministère des Affaires Étrangères.
Na de val van Antwerpen volgden heel wat ambtenaren van het Ministerie van Buitenlandse Zaken de Belgische regering naar het pittoreske kustplaatsje Sainte-Adresse (nabij Le Havre). De meeste buitenlandse diplomaten volgden hun voorbeeld. In Frankrijk hernam het ministerie haar activiteiten. Het voeren van propaganda stond hierbij centraal. Buitenlandse Zaken verspreidde een onophoudelijke stroom officiële rapporten over de Duitse inval en de bezetting van België. Men verzamelde de belangrijkste artikels uit de binnen- en buitenlandse pers om op de hoogte te blijven en eventueel gepast te kunnen reageren. Voor de propagandataak werd nauw samengewerkt met het Belgisch Documentatiebureau / Bureau documentaire belge in Le Havre en het propagandabureel 'Vaderland en vrijheid' in Den Haag. Eind 1918 verhuisde de hele administratie terug naar Brussel waar een aantal reeksen gewoon verdergezet werden.
De ambtenaren legden een uitgebreide documentatieverzameling aan. Men pluisde dagelijks de voornaamste binnen- en buitenlandse kranten uit. Belangrijke artikels werden in het Frans vertaald door een team vertalers.
Alfred De Ridder, de toenmalige directeur-generaal van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en auteur van diverse diplomatieke uitgaven over de Eerste Wereldoorlog, was een prominent lid van de Commissie voor de Oorlogsarchieven. Op zijn aansporen droeg het Ministerie van Buitenlandse Zaken regelmatig archieven (b.v. van de Belgische consulaten), boeken en brochures over. De documentatie beschreven in deze inventaris werd geschonken op 10 juli 1922 (E 652), 7 december 1922 (E 827), 19 maart 1925 (E 1376; perscommuniqués) en 9 maart 1951 (zonder E-nummer).
Deze verzameling bevat onder andere een aantal rapporten die uitgegeven werden door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Zowat alle aspecten van de oorlog komen aan bod in de reeks krantenknipsels, hoewel de internationale politiek en de propaganda de boventoon voeren. Expliciet te vermelden zijn ook de krantenknipsels betreffende de Belgisch-Duitse polemieken over de schuldigen van de oorlog die op het einde van de jaren 1920 in alle hevigheid woedden. Verder is er ook een brief bewaard van de Noorse dichter Ossiannilson aan de bekende poolreiziger Adrien de Gerlache.
Een dubbele, onvolledige reeks van de persartikels uit de periode 1916-1920 werd vernietigd tijdens de inventarisatie. Deze reeks is immers ook gedeeltelijk terug te vinden in het archief van het Belgisch Documentatiebureau /Bureau Documentaire Belge.
We beslisten de verzameling volgens de aard van de stukken onder te verdelen in eigen uitgaven, officiële persmededelingen, stukken betreffende de voorlichting door het Belgisch Documentatiebureau, persartikels en gedrukte stukken. De verzameling officiële pers-medelingen vormde voorheen een apart bestand 'Communiqués austro-allemandes'. Daar deze persmedelingen eveneens geschonken werden door het Ministerie van Buitenlandse Zaken leek het ons gepaster ze in deze verzameling te integreren.
Alle nummers van het archiefbestand zijn vrij raadpleegbaar.
Voor de reproductie van archiefstukken gelden de voorwaarden en tarieven van toepassing in het Rijksarchief.
Zoals vermeld bevat het archief van het Belgisch Documentatiebureau dezelfde reeks krantenknipels (maar minder volledig).
PEEMANS F. en DEKAIS C., Les archives du Ministère des Affaires Etrangères et de l'ancien Ministère des Colonies in: TALLIER P.A. en BOIJEN R., België en de eerste wereldoorlog. Bronnen - stand van het onderzoek, Brussel, 2002, 69-76.
Deze inventaris werd opgemaakt door Hans Vanden Bosch in februari 2009. De verzameling perscommuniqués, die vroeger als een apart bestand werden beschouwd, werd geïntegreerd in deze verzameling.
| 1 | MINISTÈRE DES AFFAIRES ETRANGÈRES. SOUS-SECRETARIAT D'ETAT DU BLOCUS. COMITE TECHNIQUE DE RESTRICTION DES APPROVISIONNEMENTS ET DU COMMERCE DE L'ENNEMI, Notes du secrétariat nrs. 972, 989, 991, 1003, 1006, 1011, 1012, 1015-1018, 1021-1023, 1045, 1049, 1051, 1053, 1064, 1067 ; 1076-1078, 1100, 1102, 1113-1114, 1118, 1122, 1125, 1127-1128, 11751180 ; 1182, 1984, 1186-1187. 1917-1918. | 1 pak | |||||||
| 2 | KINGDOM OF BELGIUM. MINISTRY OF JUSTICE AND MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS. Reply to the German whitebook of the 10th may 1915 'Die volkerrechtswidrige Führung des belgische Volkskriegs', Londen. 1918. | 1 deel | |||||||
| 3 | Manuscript van een Grijsboek over de behandeling van de krijgsgevangenen in Duits Oost-Afrika naar aanleiding van polemieken in de pers (met foto's van de bewaking van Europese gevangenen door kleurlingen in dienst van de Duitsers). z.d. | 1 deel | |||||||
| 4 | MINISTÈRE DES COLONIES DE LA BELGIQUE, Le sort des prisonniers pendant la campagne de l'Est-Africain, Londen. 1919. | 1 deel | |||||||
| 5 | Réponses de la délégation allemande aux questions posées à la conférence de Bruxelles (décembre 1920), traduction, troisième fascicule. (1921). | 1 deel | |||||||